Trybunał Konstytucyjny uwolnił czynsze

W dniu 19 kwietnia 2005 roku Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Prokuratora Generalnego w sprawie konstytucyjności przepisów ustaw nowelizujących ustawę o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, wprowadzających ograniczenia podwyżek czynszów, w zakresie ustalonym w uzupełnionym ust. 1 art. 9 i dodanym ust. 1a tego art. w brzmieniu nadanym w ustawach z dnia 17 i 22 grudnia 2004 roku i uznał ich niekonstytucyjność.

Prokurator Generalny we wniosku przedstawił, że zakwestionowane przepisy ingerują w prawa właścicieli i najemców, w sposób nadmierny i nieadekwatny do zakładanego celu. Sztywno określony limit podwyżki wyłącza porozumienie się stron umowy najmu, co do jej wysokości. Strony umowy najmu nie mogą podnieść czynszu ponad wyznaczoną granicę, nawet jeśli leży to w ich interesie. Przepisy te więc budzą poważne wątpliwości konstytucyjne, ze względu na nadmierną ingerencję w prawa i wolności obywatelskie - przede wszystkim w prawo własności (art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ponadto zakwestionowane przepisy sformułowane zostały nieprecyzyjnie, co może prowadzić do interpretacji niezgodnych z intencją ustawodawcy. Sprzeczne z zasadami przyzwoitej legislacji jest zwłaszcza ustanowienie szczególnej sądowej drogi kontroli zasadności podwyżek, przy jednoczesnym wyłączeniu tej możliwości wobec podwyżek objętych zakresem art. 9 ust. 1 zakwestionowanej ustawy. Trybunał Konstytucyjny w pełni podzielił opinię zawartą we wniosku Prokuratora Generalnego i uznał za niekonstytucyjne dodanie ust. 1a w art. 9 i uzupełnienie ust. 1 w tym art. artykule o słowa „a jeżeli poziom rocznego czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyłączeniem opłat niezależnych od właściciela, przekracza 3% wartości odtworzeniowej lokalu, to roczna podwyżka nie może być wyższa niż 10% dotychczasowego czynszu albo dotychczasowych opłat za używanie lokalu, liczonych bez opłat niezależnych od właściciela”. Oznacza to przywrócenie ważności wcześniej proponowanej przez Rząd regulacji (art. 8a), tj.: jeżeli w wyniku podwyżki wysokość czynszu w skali roku przekroczy próg 3% wartości odtworzeniowej lokalu, a podwyżka ta będzie większa niż 10% dotychczasowego czynszu, to będzie mogła mieć miejsce wyłącznie w uzasadnionych przypadkach i właściciel na żądanie lokatora będzie obowiązany przedstawić mu na piśmie przyczynę podwyżki i jej kalkulację. Jednocześnie przewidziano możliwość kwestionowania przez lokatora zarówno zasadności jak i wysokości podwyżki oraz rozstrzygania sporu w drodze postępowania sądowego, przy czym ciężar udowodnienia zasadności podwyżki spoczywałby na właścicielu. Do czasu rozstrzygnięcia sporu przez sąd lokator obowiązany byłby do zapłaty czynszu w dotychczasowej, niepodwyższonej wysokości. Jednocześnie, obok tych rygorów związanych z ewentualnym przekraczaniem wymiaru czynszu ponad 3% próg wartości odtworzeniowej lokalu, propozycje rządowe umożliwiały dokonywanie w uproszczonym trybie podwyżek w skali roku do 10% czynszu dotychczasowego. Wyrok Trybunału wejdzie w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Na podstawie komunikatu Ministerstwa Infrastruktury opracował Paweł Puch

Źródło: | 2005-04-25