Porady prawneMieszkam z mężem u mnie w domu, który dostałam jeszcze przed małżeństwem. W chwili obecnej teściowie zapisali mężowi działkę, która jest nie wydzielona, czyli dostał 7/16 działki, ktorą ma z teściami na współwłasności. Teraz na tej działce buduje dom. Wszystkie papiery ( projekt, pozwolenie, faktury) są na imię i nazwisko męża (bez mojego imienia). Proszę o odpowiedź: czy w razie rozwodu ja będę miała jakiś udział w domu, a w razie śmierci, czy nasze dziecko będzie mogło ten dom dziedziczyć?
O ile nie zawarli Państwo, w formie aktu notarialnego, małżeńskiej umowy majątkowej i taka umowa nie została przymusowo wprowadzona przez sąd, to w Państwa małżeństwie z mocy ustawy obowiązuje ustrój wspólności ustawowej. Obejmuje on zasadniczo wszystkie przedmioty nabyte przez oboje lub jednego z małżonków w trakcie trwania małżeństwa.
Wyjątki od powyższej zasady opisane są w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdzie wymienione są wyczerpująco te przypadki, kiedy nawet w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej pewne przedmioty bądź prawa wchodzą do majątku osobistego małżonka. Jednym z takich wyjątków są przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (art. 33 pkt 2 kro). Jeśli więc w akcie darowizny działki nie została Pani wskazana jako obdarowana, to stanowi ona wyłączną własność (w części, która podlegała darowiźnie, a więc 7/16) męża.
Jeżeli budują Państwo na tej działce dom, to polskie prawo uznaje, w art. 48 kodeksu cywilnego, zasadę trwałego powiązania budynku z gruntem (superficies solo cedit). Poza kilkoma wyjątkami, które nie dotyczą tej sprawy, zasadniczo właścicielem budynku i gruntu, na którym ten budynek się znajduje, jest zawsze jedna i ta sama osoba. Podobnie w tym przypadku, jeśli nawet budujecie Państwo dom na działce męża za pieniądze wchodzące w skład ustawowej wspólności majątkowej, to dom będzie należał wyłącznie do męża i będzie stanowił element jego majątku osobistego.
W razie ewentualnego podziału majątku będzie Pani jednak przysługiwać prawo do rozliczenia wspólnie poniesionych nakładów (jeżeli wymagać tego będzie dobro rodziny, sąd będzie mógł przyznać takie rozliczenie jeszcze przed podziałem majątku wspólnego). Jeżeli nakłady na dom czynione są z majątku wspólnego, tj. np. z Pani wynagrodzenia za pracę, z dochodów z Pani majątku, albo z majątku wspólnego, albo też z jakiegokolwiek innego źródła niewymienionego w art. 33 kto, to podstawę takiego roszczenia stanowi art. 45 kro, który stanowi, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Wyjątkiem jest sytuacja, w której nie można żądać zwrotu nakładów poczynionych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności (a więc w przedstawionej sytuacji nie ma zastosowania ten wyjątek).
Dodatkową komplikacją jest to, że do męża należy tylko 7/16 działki, której sytuację prawną dzieli także dom. Zatem Pani nakłady dotyczyłyby nie tylko majątku męża, ale i majątku jego rodziców. W razie śmierci męża, w przypadku braku testamentu, do dziedziczenia – ale tylko 7/16 działki i domu - powołane będą jego dzieci i Pani (Pani udział nie może być jednak mniejszy niż ¼).
Wyjątki od powyższej zasady opisane są w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdzie wymienione są wyczerpująco te przypadki, kiedy nawet w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej pewne przedmioty bądź prawa wchodzą do majątku osobistego małżonka. Jednym z takich wyjątków są przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (art. 33 pkt 2 kro). Jeśli więc w akcie darowizny działki nie została Pani wskazana jako obdarowana, to stanowi ona wyłączną własność (w części, która podlegała darowiźnie, a więc 7/16) męża.
Jeżeli budują Państwo na tej działce dom, to polskie prawo uznaje, w art. 48 kodeksu cywilnego, zasadę trwałego powiązania budynku z gruntem (superficies solo cedit). Poza kilkoma wyjątkami, które nie dotyczą tej sprawy, zasadniczo właścicielem budynku i gruntu, na którym ten budynek się znajduje, jest zawsze jedna i ta sama osoba. Podobnie w tym przypadku, jeśli nawet budujecie Państwo dom na działce męża za pieniądze wchodzące w skład ustawowej wspólności majątkowej, to dom będzie należał wyłącznie do męża i będzie stanowił element jego majątku osobistego.
W razie ewentualnego podziału majątku będzie Pani jednak przysługiwać prawo do rozliczenia wspólnie poniesionych nakładów (jeżeli wymagać tego będzie dobro rodziny, sąd będzie mógł przyznać takie rozliczenie jeszcze przed podziałem majątku wspólnego). Jeżeli nakłady na dom czynione są z majątku wspólnego, tj. np. z Pani wynagrodzenia za pracę, z dochodów z Pani majątku, albo z majątku wspólnego, albo też z jakiegokolwiek innego źródła niewymienionego w art. 33 kto, to podstawę takiego roszczenia stanowi art. 45 kro, który stanowi, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Wyjątkiem jest sytuacja, w której nie można żądać zwrotu nakładów poczynionych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności (a więc w przedstawionej sytuacji nie ma zastosowania ten wyjątek).
Dodatkową komplikacją jest to, że do męża należy tylko 7/16 działki, której sytuację prawną dzieli także dom. Zatem Pani nakłady dotyczyłyby nie tylko majątku męża, ale i majątku jego rodziców. W razie śmierci męża, w przypadku braku testamentu, do dziedziczenia – ale tylko 7/16 działki i domu - powołane będą jego dzieci i Pani (Pani udział nie może być jednak mniejszy niż ¼).
2010-10-19
