Zmiany wpisów w ewidencji gruntów jako kompetencje starosty

W uzasadnieniu swego żądania powodowie wskazali, że nabyli od pozwanej nieruchomość składającą się przedmiotowych działek. Według powodów pozwana wcześniej nabyła wskazane działki wraz z innymi działkami na mocy decyzji administracyjnej wraz z udziałem we Wspólnocie Gruntowej wsi. Powodowie wskazali, że przedmiotowy udział we Wspólnocie Gruntowej wsi przeszedł na nich z mocy prawa wraz z prawem własności nabytej później nieruchomości. W związku z tym powodowie zwrócili się do zarządu wspólnoty gruntowej o umieszczenie ich na liście osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej, jednak zarząd odmówił, wskazując, że przedmiotowy udział jest nadal we władaniu pozwanej. Starosta również odmówił dokonania zmian uwzględniających nabycie przez powodów udziału we wspólnocie gruntowej w ewidencji gruntów. Następnie powodowie wnieśli przedmiotowy pozew. Sąd Okręgowy oddalił powództwo.

Zdaniem Sądu zgodnie z art. 28 Ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (dalej: u.z.w.g.), w razie zbycia wszystkich gruntów gospodarstwa rolnego przez uprawnionego do udziału we wspólnocie gruntowej, udział w tej wspólnocie przechodzi na nabywcę tego gospodarstwa. Zgodnie z ust. 2 cytowanego artykułu, w razie zbycia części gruntów określonych w ust. 1, udział we wspólnocie gruntowej zachowuje dotychczasowy właściciel, chyba że na podstawie umowy odstąpi swe uprawnienia nabywcy. Jeżeli jednak zbywca pozostawia sobie obszar użytków rolnych nie większy niż 0,1 ha, udział we wspólnocie gruntowej przechodzi na nabywcę.

Sąd zauważył, że w niniejszej sprawie powodowie powołali się na treść tego przepisu podnosząc, że w związku z tym, że sprzedane im działki były ostatnimi sprzedanymi przez pozwanego na ich rzecz, to przysługuje im z mocy prawa udział we wspólnocie gruntowej. Sąd nie podzielił jednak tego stanowiska. Wskazał, że przepis art. 28 u.z.w.g. nie znajdzie bowiem w niniejszej sprawie zastosowania.

Zdaniem Sądu w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na fakt, iż na podstawie decyzji z 1975 r. Agencja nabyła własność jedynie części gospodarstwa rolnego należącego pierwotnie do innego podmiotu, albowiem przedmiotem przejęcia były tylko grunty, natomiast nabycie to nie obejmowało budynków gospodarskich i mieszkalnych. Ponadto, powodowie nabyli od Agencji jedynie trzy z pięciu działek ewidencyjnych, które w przeszłości stanowiły część składową gospodarstwa rolnego poprzedniego podmiotu przed Agencją. Zatem mimo faktu, iż Agencja zbyła wszystkie działki, a ostatnie na rzecz powodów, udział we wspólnocie gruntowej nie przysługuje powodom z mocy prawa na zasadzie przepisu art. 28 u.z.w.g. Nabyte przez powodów nieruchomości nie zaliczają się do kategorii gospodarstw rolnych, stanowią bowiem jedynie składniki zasobu Agencji.

Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 553 k.c. za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią, lub mogą stanowić zorganizowaną część gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Nieruchomości nabyte przez Agencję nie stanowiły więc w myśl tego przepisu gospodarstwa rolnego, a jedynie działki ewidencyjne powstałe po tym gospodarstwie, a sprzedaż poszczególnych działek pochodzących z gospodarstwa rolnego poprzednika nie miała charakteru sprzedaży odrębnych gospodarstw rolnych lub ich części.

Apelację od tego wyroku wnieśli powodowie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego apelacja powodów nie zasługiwała na uwzględnienie, a zaskarżony wyrok odpowiada prawu, aczkolwiek z innych przyczyn, niż wskazane przez Sąd Okręgowy.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że powodowie zwrócili się do starosty o dokonanie w ewidencji stosownego wpisu, lecz starosta nie uczynił zadość żądaniu powodów, tj. nie dokonał wpisu powodów jako osób uprawnianych do udziału, nie wydał też decyzji administracyjnej odmawiającej dokonania zmiany w ewidencji gruntów, wskazując, że to zarząd spółki zgłasza do ewidencji wszelkie późniejsze zmiany w obszarze wspólnoty gruntowej i w wykazie osób uprawnionych, jak również zmiany statutu i zmiany w składzie osobowym zarządu.

Sąd Apelacyjny stwierdził, ze Starosta winien w pierwszej kolejności zbadać uprawnienie powodów do występowania w charakterze strony postępowania w przedmiocie zmiany wykazu osób uprawnionych do wspólnoty oraz zbadać podstawy do dokonania zmiany wpisów. W przypadku uznania, że brak jest takich podstaw, winien wydać decyzję odmawiającą zmiany wpisów. Dopóki taka decyzja nie zostanie wydana, przyjąć należy, że powodowie nie mają interesu prawnego w ustaleniu, że przysługuje im udział we Wspólnocie Gruntowej wsi. Powodowie zatem nie mają interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. w wytoczeniu przedmiotowego powództwa, gdyż dysponują możliwością uzyskania ochrony swych praw w postępowaniu administracyjnym w przedmiocie zmiany wpisów w ewidencji gruntów, które to postępowanie należy do kompetencji Starosty.

Z tych też powodów Sąd Apelacyjny oddalił apelacje powodów jako bezzasadną.