Żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości

Była właścicielka wystąpiła do Starosty z wnioskiem o zwrot nieruchomości, na podstawie art. 136 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2015r., poz. 782), dalej przywoływanej jako "u.g.n.".

Starosta orzekł o odmowie zwrotu przedmiotowej nieruchomości, wskazując, iż na podstawie umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego Gmina Miasta nabyła od wnioskodawczyni niezabudowaną nieruchomość.

W następstwie rozpoznania odwołania wnioskodawczyni od decyzji organu I instancji Wojewoda wskazał, iż podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie stanowi przepis art. 136 ust. 3 u.g.n. stanowiący, iż poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości bądź jej części, jeżeli stosownie do przepisu art. 137 u.g.n., stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu.

Organ podkreślił, iż przepis art. 136 ust. 3 u.g.n. zasadę zwrotu odnosi do wszelkich przypadków wywłaszczenia nieruchomości na podstawie indywidualnych decyzji administracyjnych, natomiast art. 216 u.g.n. dodatkowo przewidział odpowiednie stosowanie tej zasady do niektórych innych przypadków odjęcia własności, które miały miejsce przed dniem wejścia w życie u.g.n., tj. przed dniem 1 stycznia 1998 r. Organ odwoławczy, odnosząc się do powyższej konstatacji, podkreślił, że przepisy określające przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości nie przewidują możliwości ubiegania się o jej zwrot, jeśli jej nabycie na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego nastąpiło w drodze umowy cywilnoprawnej.

Skarżąca wniosła sprawę do WSA, ale ten przyznał rację organom. Za sędzią sprawozdawcą:Literalna wykładnia przepisów art. 136 oraz art. 137 u.g.n. prowadzi do jednoznacznych wniosków, że z żądaniem zwrotu nieruchomości w powyższym trybie można wystąpić jedynie wówczas, gdy przejście prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego nastąpiło w wyniku wydania decyzji o wywłaszczeniu. W art. 136 ust. 3 u.g.n. jest bowiem mowa o zbędności nieruchomości na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, natomiast przepis art. 137 u.g.n. precyzuje, w jakich konkretnie sytuacjach nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu.

Dokonując wykładni przepisów statuujących instytucję zwrotu wywłaszczonej nieruchomości w orzecznictwie sądowo-administracyjnym, wskazywano także na treść art. 114 ust. 1 i art. 115 ust. 2 u.g.n., które jednoznacznie stanowią, że wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego należy poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy praw do nieruchomości oraz, że wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego następuje po bezskutecznym upływie dwumiesięcznego terminu na zawarcie umowy, o której mowa w art. 114 ust. 1 u.g.n. Zatem stanowisko skarżącej, że przepis art. 136 ust. 3 u.g.n. znajduje zastosowanie również wówczas, gdy nabycie nieruchomości nastąpiło w trybie umowy, o której mowa w art. 114 ust. 1 tej ustawy, pozostaje w sprzeczności z powyższymi regulacjami u.g.n. (vide: wyrok NSA z dnia 18 marca 2015r. w sprawie I OSK 1698/13 orzeczenia.nsa.gov.pl).

WSA podsumowując, stwierdził: więc skoro sporna nieruchomość nie została wywłaszczona decyzją administracyjną, ale nabyta umową sprzedaży, sporządzoną w przypisanej przez prawo formie aktu notarialnego, to nie istnieje aktualnie możliwość skutecznego domagania się jej zwrotu w trybie przepisów art. 136 ust. 3 u.g.n. z tej przyczyny, że stała się zbędna na cel, na który została nabyta. Tym samym kwestionowane decyzje odmawiające zwrotu tejże nieruchomości uznać wypada za odpowiadające prawu.

2016-09-23