Porady prawneUstawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zawiera m.in. regulacje dotyczące możliwości dochodzenia odszkodowania w przypadku, gdy wprowadzony na terenie nieruchomości miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obniża jej wartość rynkową. Jednakże, istnieją również mechanizmy przeciwne, które pozwalają nałożyć na właściciela bądź użytkownika wieczystego, obowiązek zapłaty na rzecz gminy określonej kwoty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości. Potocznie opłatę tę nazwa się rentą planistyczną. Jej uiszczenia można żądać w momencie gdy właściciel bądź użytkownik wieczysty w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy wszedł z życie, dokonuje zbycia nieruchomości.
W przedmiotowej sprawie dwóch współwłaścicieli sprzedało działkę przed upływem pięcioletniego okresu, w jakim został uchwalony plan miejscowy, w wyniku którego ich nieruchomość zmieniła kwalifikację, a jej wartość rynkowa wzrosła. W związku z powyższym, organ administracyjny gminy (w tym przypadku prezydent miasta) wezwał do uiszczenia opłaty tzw. renty planistycznej w wysokości 30 proc. wzrostu wartości działki i nałożył obowiązek dokonania zapłaty w ciągu 14 dni od uprawomocnienia się decyzji pod karą naliczania odsetek za zwłokę.
Sprawa trafiła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego pod różnymi zarzutami formalnymi i materialnymi, lecz te nie zostały przez organ odwoławczy uwzględnione. W związku z powyższym uruchomiona została procedura sądowa, najpierw w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym, a gdy ten oddalił skargę, wniesiona została kasacja do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skarga kasacyjna została przez skład orzekający uwzględniona. NSA stwierdził, że sąd I instancji odniósł się tylko co do wybranych zagadnień i z tego powodu przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd rozpatrując kasację, doszedł do następujących wniosków: w systemie prawa polskiego nie istnieje ogólny obowiązek płacenia odsetek w każdym wypadku istnienia zobowiązania pieniężnego lub zobowiązania, w którym świadczenie uzyskało charakter pieniężny jako świadczenie zastępcze. Podkreślić w tym miejscu należy, że w wyroku z dnia 3 września 2004 r., sygn. akt OSK 520/04 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że do opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Sam fakt, że przedmiotowa opłata stanowi dochód budżetu gminy i ma publicznoprawny charakter nie oznacza, by uznać ją za podatek w rozumieniu art. 6 Ordynacji podatkowej, nawet jeśli przez podatki rozumie się w Ordynacji opłaty i inne niepodatkowe należności budżetowe. Nie każda bowiem należność budżetu gminy, w tym o dominujących nawet cechach podatku, jest należnością budżetową, do której zastosowanie mają przepisy Ordynacji. O tym zaś, czy przepisy te znajdują zastosowanie przy wydawaniu określonych decyzji stanowi ustawa i regulacji w tym zakresie nie można domniemywać.
Przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 ze zm.) dotyczące opłaty planistycznej nie dają podstawy do orzekania w przedmiocie terminu do uiszczenia opłaty ani też o obowiązku zapłaty odsetek ustawowych w razie naruszenia tego terminu.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 czerwca 2012 r., sygn. akt: II OSK 606/11
2012-07-26
powrót do listy orzecznictw
