Porady prawneZa niekonstytucyjną Trybunał uznał także samą dopuszczalność uwłaszczenia spółdzielców na majątku spółdzielni na warunkach wskazanych w zaskarżonych przepisach ustawy. Uwłaszczenie to odbywa się bez zgody organów spółdzielczych. Jego warunki są określone ustawowo, a zatem nie ma tu możliwości uwzględnienia woli samej spółdzielni wyrażonej w statucie czy uchwale. Takie wkraczanie w stosunki własnościowe spółdzielni w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zostało uznane za nieproporcjonalne wkroczenie w konstytucyjnie chronione prawa.
Konstytucja mówi wprawdzie o popieraniu działań obywateli zmierzających do uzyskania własnego mieszkania, jednak przepis ten nie daje samoistnego prawa ani do żądania mieszkania od władzy publicznej lub jakiegokolwiek innego podmiotu, ani nie przesądza o tym, że własne mieszkanie oznacza posiadanie mieszkania na własność.
W wyniku przewłaszczenia spółdzielnia traci własność bez stosownego ekwiwalentu, na rzecz osób, którym prawo wykupu przyznaje ustawa. Takie wkroczenie w prawo własności chronione konstytucyjnie narusza w nieproporcjonalny sposób konstytucję. Przez rok przepisy dotyczące przekształceń w spółdzielniach będą nadal obowiązywały. Na odroczenie wejścia w życie wyroku w tym zakresie miała wpływ ochrona spraw w toku (złożone stany faktyczne oraz poniesione nakłady finansowe). Gdy chodzi zaś o trzymiesięczny termin na przewłaszczenia, to zdaniem Trybunału jest on nierealny. Władze spółdzielni potrzebują na wszystkie niezbędne do tego czynności co najmniej 100 dni. Tymczasem po wejściu w życie nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych umożliwiającej tani wykup doszło do złożenia w krótkim czasie setek tysięcy wniosków, co dodatkowo utrudniło dotrzymanie tego terminu.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17.12.2008 r. sygn. akt P 16/08
2009-02-09
powrót do listy orzecznictw
