Prawo następców prawnych do roszczeń odszkodowawczych przy wywłaszczeniu

W uzasadnieniu organ odwoławczy podał, że wnioskodawczyni wystąpiła do Starosty o wydanie decyzji w przedmiocie przyznania odszkodowania i określenia kwoty z tytułu ograniczenia prawa własności przedmiotowej nieruchomości oraz powołanie rzeczoznawcy majątkowego, w celu ustalenia wysokości odszkodowania, i geodety w celu ustalenia zakresu odszkodowania. Wskazała, że przez działkę przebiegają: linia napowietrzna 220 kV – wybudowana w 1967 r. oraz linia napowietrzna 400 kV – wybudowana w 1990 r. Wnioskodawczyni nabyła 1/2 udziału w prawie własności nieruchomości, w drodze dziedziczenia, a pozostałą 1/2 udziału – na podstawie umowy darowizny.

Sprzeciw od powyższej decyzji wniosła zainteresowana spółka, zarzucając, że w uzasadnieniu rozstrzygnięcia brakujejakichkolwiek rozważań, z których wynikałoby, że decyzja organu I instancji została wydana z naruszeniem przepisów postępowania. Ponadto zdaniem spółki wnioskodawczyni nie ma prawa domagać się odszkodowania, ponieważ nie jest adresatem decyzji wywłaszczeniowej, tylko następcą prawnym osoby, która była adresatem wyżej wspomnianej decyzji. Spółka podniosła, że zgodnie z przepisami osobie takiej nie przysługują żadne roszczenia w tym zakresie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał za utrwalone w orzecznictwie stanowisko, że prawo domagania się odszkodowania przysługuje nie tylko właścicielowi wywłaszczonej nieruchomości, ale także jego spadkobiercom jako następcom prawnym na mocy sukcesji generalnej, i oddalił sprzeciw spółki.

Od powyższego wyroku spółka złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd nie podzielił poglądu wyrażonego w zaskarżonym wyroku, zgodnie z którym: za utrwalone już uznać należy w orzecznictwie stanowisko, że prawo domagania się odszkodowania przysługuje nie tylko właścicielowi wywłaszczonej nieruchomości, ale także jego spadkobiercom jako następcom prawnym na mocy sukcesji generalnej.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n. uprawnia Starostę do wydania odrębnej decyzji o ustaleniu odszkodowania, w związku z uprzednim wydaniem wobec nieruchomości decyzji wywołującej skutek ograniczenia praw, które do niej przysługiwały. Natomiast w niniejszej sprawie ograniczone zostały prawa poprzedniego właściciela, a nie jego następcy prawnego. Następca prawny nie był  osobą wywłaszczoną w rozumieniu art. 128 ust. 1 u.g.n.

Ponadto sąd wskazał, że w myśli art. 922 k.c., w skład spadku wchodzą tylko prawa i roszczenia mające charakter cywilny. Zdaniem NSA uznanie, że roszczenie dotyczące przyznania odszkodowania nie ma charakteru cywilnego, powoduje to, że wprawdzie – jako prawo publicznoprawne, realizowane na drodze administracyjnej – nie podlega przedawnieniu. Należy jednak w takiej sytuacji wskazać, na jakiej podstawie prawnej to prawo przysługuje następcy prawnemu. NSA podkreślił, że w przypadku praw o charakterze publicznoprawnym musi istnieć podstawa prawna wskazująca na przejście określonego prawa na następców prawnych.

Reasumując, Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, że odszkodowanie, o którym mowa w art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n., należy się tylko podmiotowi wywłaszczonemu. Zdaniem NSA prawo to nie przechodzi co do zasady na następców syngularnych ani uniwersalnych. NSA uchylił zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz decyzję Wojewody.

2019-09-09