Opodatkowanie odszkodowania za służebność przesyłu

W przedmiotowej sprawie spółka we wniosku o udzielenie interpretacji indywidualnej podała, że przedmiotem jej działalności jest w szczególności wykonywanie robót budowlanych w branży energetycznej i telekomunikacyjnej, w tym kompleksowa realizacja umów na ich projektowanie i realizację – na zlecenie przedsiębiorstw energetycznych i telekomunikacyjnych. Przedmiotem umów zawieranych pomiędzy spółką a inwestorami jest przede wszystkim zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomościach gruntowych przewodów i urządzeń. W ramach realizacji ww. umów spółka zawiera na rzecz inwestorów umowy z właścicielami gruntów, których przedmiotem jest ustanowienie na określonych nieruchomościach na czas nieograniczony służebności przesyłu. Zawarcie tych umów następuje w rezultacie uprzednio prowadzonych rokowań, zgodnie z art. 124 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. nr 102, poz. 651 ze zm.), dalej: u.g.n. Umowy zawierane są w formie aktu notarialnego. Z uwagi na fakt, że ustanowienie takiej służebności powoduje trwałe ograniczenie korzystania z nieruchomości, jak również zmniejsza jej wartość, ich właściciele lub użytkownicy wieczyści otrzymują odszkodowanie, które w imieniu inwestorów wypłaca spółka. W związku z przedstawionym stanem faktycznym wnioskodawczyni zwróciła się z pytaniem, czy po wypłacie przez nią odszkodowań właścicielom lub użytkownikom wieczystym za ograniczenie korzystania z nieruchomości gruntowych, stosownie do przepisów u.g.n., spółka ma obowiązek wystawić deklarację PIT–8C?

Zdaniem wnioskodawczyni, nie ma ona takiego obowiązku, albowiem wypłacane przez nią odszkodowania, o których mowa w pytaniu, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy przepisu art. 21 ust. 1 pkt 29 u.p.d.o.f. W interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdził, że stanowisko przedstawione przez wnioskodawczynię jest nieprawidłowe.

Zdaniem organu, z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że spółka w wyniku rokowań, o których mowa w art. 124 ust. 3 u.g.n., zawiera umowy cywilnoprawne, co powoduje, że postępowanie administracyjne nie było i nie będzie w ogóle prowadzone, a organ nie wydaje decyzji zezwalającej na zajęcie nieruchomości. W rezultacie rozliczenia między stronami odbywają się na zasadach wynikających z k.c. Tym samym w sprawie nie będą miały zastosowania przepisy u.g.n. Nie można zatem uznać, że przedmiotowe odszkodowania zostają wypłacone stosownie do przepisów u.g.n. i korzystają ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29 u.p.d.o.f. Oznacza to, że wypłacone osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej wynagrodzenie (odszkodowanie) z tytułu ustanowienia służebności przesyłu stanowi dla tej osoby przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f.

Spółka odwołała się od decyzji, a następnie ją zaskarżyła do sądu administracyjnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał skargę za nieuzasadnioną. Sąd dokonując analizy przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, nie miał wątpliwości, że podstawę wypłaty odszkodowania stanowi umowa, skoro właściciel bądź użytkownik nieruchomości doszedł do porozumienia z inwestorem i wyraził zgodę na realizację określonego zadania inwestycyjnego. Jednocześnie stwierdził, że żaden przepis u.g.n., w tym w szczególności jej art. 124 ust. 1–8, nie daje podstaw, aby orzec, że umowa stanowi wyłącznie skonkretyzowanie zasad wypłaty odszkodowania ustalonego w oparciu o przepisy tej ustawy. Będąca przedmiotem oceny umowa stanowi wyłączną podstawę wypłaty odszkodowania, którego wysokość strony ustaliły, składając stosowne oświadczenia woli. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu oceny tej nie podważa również okoliczność, że do zawarcia tych umów mogło dojść w rezultacie uprzednio prowadzonych rokowań. Sąd uznał, że czynności takich nie można utożsamiać ze szczególnym trybem rokowań przewidzianym w art. 124 ust. 3 u.g.n., zaakcentował, że rokowania, o którym mowa w tym przepisie, dotyczą uzyskania zgody na obciążenie nieruchomości poprzez wykonanie prac, o których mowa w ust. 1 tego artykułu, a nie samej wysokości odszkodowania. Skarżąca wywiodła skargę kasacyjną od powyższego wyroku.

Zgodnie z opisem stanu faktycznego przedstawionym we wniosku o wydanie interpretacji, skarżąca spółka zawiera na rzecz inwestorów umowy z właścicielami gruntów, których przedmiotem jest ustanowienie na określonych nieruchomościach, na czas nieograniczony, służebności przesyłu. Jednym z elementów tej umowy jest ustalone w drodze rokowań odszkodowanie związane z ograniczeniem przez właścicieli (użytkowników wieczystych) nieruchomości z korzystania z tychże nieruchomości, jak również zmniejszenie jej wartości.

Oznacza to, że w rozpoznawanym stanie faktycznym nie doszło do wywłaszczenia nieruchomości na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami, a jedynie ustanowiono w drodze umów, a więc na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, służebność przesyłu (ograniczone prawo rzeczowe).

Służebność przesyłu regulują przepisy zamieszczone w rozdziale III Kodeksu cywilnego (art. 305¹ -3054 k.c.). Zgodnie z art. 305 2 k.c., właścicielowi nieruchomości przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości na potrzeby np. urządzeń przesyłu. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno obejmować a) wynagrodzenie za korzystanie przez inwestora (przedsiębiorstwo przesyłowe) z nieruchomości, b) odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości z tytułu wybudowania na niej urządzeń przemysłowych, c) odszkodowanie za inne szkody związane z taką inwestycją (np. utracone korzyści). Skoro inwestor zawarł z właścicielem (użytkownikiem wieczystym) nieruchomości umowę przesyłu, to jest rzeczą naturalną, że w sprawie nie doszło do wypłacenia odszkodowania stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami, lecz wynagrodzenia na podstawie przepisów prawa cywilnego.

2016-10-12