Porady prawneW myśl art. 10 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność jednostki samorządu terytorialnego, przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod rodzinne ogrody działkowe, przekazuje się nieodpłatnie w użytkowanie Polskiemu Związkowi Działkowców. Taka konstrukcja zdaniem Trybunału jest nieuprawnioną formą ingerowania w konstytucyjne prawo własności jednostek samorządu terytorialnego i w możliwości osiągania dochodów z ich nieruchomości. Regulacja zawarta w art. 10 wprowadza swoisty monopol Polskiego Związku Działkowców, ponieważ jest on jedyną organizacją, na rzecz której wszelkie grunty przeznaczone w planach miejscowych pod ogrody muszą być oddane nieodpłatnie w użytkowanie.
Gmina natomiast została ustawowo ubezwłasnowolniona. Ustawodawca zobligował jednostki samorządu do nieodpłatnego rozporządzenia mieniem komunalnym bez uwzględniania interesów i potrzeb lokalnej społeczności. Natomiast zgodnie z art. 17 ust. 3 w związku ust. 2 ustawy działkowej likwidacja ogrodu, nawet na cel publiczny, odbywa się za zgodą Polskiego Związku Działkowców. Trybunał Konstytucyjny uznał, że regulacja ta jest niezgodna z konstytucją, bo ustanawia w odniesieniu do pozyskania nieruchomości pod realizację celu publicznego dodatkowy warunek w postaci zgody podmiotu wywłaszczanego. Tym samym realizacja celów publicznych, mających znaczenie dla ogółu społeczeństwa, uzależniona jest od woli pewnej organizacji społecznej. Podmiot ten realizując własne interesy, może nie wyrazić zgody, czym uniemożliwi realizację celu publicznego. Została więc naruszona tu konstytucyjna idea instytucji wywłaszczenia na cele publiczne i dokonano zaprzeczenia przymusowego charakteru wywłaszczenia. Teraz gminy nadal będą mogły przekazać grunty działkowcom, ale już nie przymusowo, a dobrowolnie na podstawie ustaleń umownych. Ponadto gminy będą mogły przekazywać grunty także innych organizacjom działkowców. Złamany został więc monopol, co umożliwi działkowcom tworzenie innych organizacji.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9.12.2008 roku sygn. akt K 61/07
2009-02-16
powrót do listy orzecznictw
