Nabycie nieruchomości a uzyskanie prawa własności

Małżonkowie w 2011 r. zbyli budynki wraz z prawem użytkowania wieczystego gruntów. Przedmiotowe nieruchomości zostały nabyte 2 listopada 1993 r. przez małżonka do jego majątku odrębnego. W 2010 r. małżonkowie rozszerzyli istniejącą pomiędzy nimi wspólność ustawową na majątki osobiste m.in. na przedmiotowe nieruchomości. Wspólność majątkowa ustawowa łączy małżonków od dnia zawarcia małżeństwa tj. od dnia 23 listopada 1985 r.

W związku z powyższym opisem małżonka zadała fiskusowi pytanie: Czy w świetle przepisów art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm. – dalej zwanej: "u.p.d.o.f."), zbycie przedmiotowych nieruchomości będzie stanowiło dla wnioskodawczyni źródło przychodów podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych? Według wnioskodawczyni nie, ponieważ przedmiotowe rozszerzenie majątku nie jest nabyciem. W interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej uznał, że stanowisko wnioskodawczyni jest nieprawidłowe.

W interpretacji podkreślono, że wnioskodawczyni nabyła prawo użytkowania wieczystego gruntów i związane z nim prawo własności budynków 19 marca 2010 r., tj. w dniu zawarcia z małżonkiem umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową małżeńską. W konsekwencji, skoro zbycie nieruchomości nastąpiło w dniach 18 czerwca 2010 r., 19 lipca 2010 r. i 11 listopada 2010 r., czyli przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano nabycia, to przychód uzyskany ze zbycia ww. nieruchomości będzie stanowił źródło przychodu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.

Wnioskodawczyni po bezskutecznej próbie wezwania do usunięcia naruszenia, wniosła sprawę do sądu administracyjnego, który uznał, że skarga jest zasadna. Jak słusznie zaznaczył organ w zaskarżonej interpretacji, przepis ten formułuje generalną zasadę, że nie płaci się podatku dochodowego, jeśli od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości lub praw, upłynęło 5 lat.

Wskazać należy, że pojęcie „nabycia" określone w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. nie zostało zdefiniowane w tej ustawie. W tej sytuacji jego znaczenia należy poszukiwać na gruncie prawa cywilnego. Nie można jednak rozumieć go szeroko, tzn. że nabycie nieruchomości następuje z chwilą uzyskania prawa własności do nieruchomości, abstrahując od charakteru czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci nabycia własności rzeczy.

Analiza orzecznictwa wskazuje, że nie wszystkie formy nabycia będą mieściły się w tym pojęciu. W uchwale siedmiu sędziów NSA z 17 grudnia 1996 r., FPS 7/96 (ONSA 1997/2, poz. 51), Sąd nie uznał za nabycie zwrotu wywłaszczonej uprzednio nieruchomości, mimo że decyzja wydana w tym przepisie miała charakter konstytutywny. Tak więc nie każde przeniesienie własności jest nabyciem w rozumieniu ww. przepisu.

Na gruncie niniejszej sprawy nie można badać stanu faktycznego bez uwzględnienia przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w szczególności wypracowanego przez doktrynę i orzecznictwo znaczenia i charakteru wspólności ustawowej małżeńskiej, czego organ nie uczynił. Przytoczył on jedynie szereg przepisów związanych z tą instytucją, podobnie jak i z kwestią rozszerzenia wspólności ustawowej małżeńskiej.

Sąd rozpatrujący sprawę zbadał charakter wspólności majątkowej małżeńskiej. Wspólność ta jest bowiem, jak zauważył skład orzekający, współwłasnością łączną (art. 196 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Dz. U. z 2016 r., poz. 380 ze zm. – dalej zwanej: „k.c."), a ten typ współwłasności charakteryzuje się tym, że jest to współwłasność bezudziałowa. Żaden z małżonków, w czasie jej trwania, nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego, jest wspólnością masy majątkowej odpowiadającej pojęciu mienia (art. 44 k.c.). Przy podzieleniu stanowiska organu podatkowego, a mianowicie, że skarżąca jest zobowiązana do uiszczenia zryczałtowanego podatku na podstawie art. 30e ust. 1 u.p.d.o.f., dlatego że sporny udział w nieruchomości nabyła w drodze umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej wspólność majątkową w dniu 19 marca 2010 r., zaś zbyła go wraz z mężem w dniach 18 czerwca 2010 r., 19 lipca 2010 r. i 11 listopada 2010 r., czyli przed upływem terminu 5 lat, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., – byłaby otwarta kwestia co do jej małżonka, który nieruchomość tę nabył w dniu 2 listopada 1993 r. W związku z tym sprzedając ją po upływie 5 lat od nabycia, nie byłby zobowiązany do uiszczenia zryczałtowanego podatku na podstawie art. 30e ust. 1 u.p.d.o.f. Jeżeli cały przychód uzyskany przez małżonków ze sprzedaży udziału w nieruchomości wszedł – niepodzielnie – do ich majątku wspólnego, to zróżnicowanie ich pozycji – w świetle przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. – przy istniejącej małżeńskiej wspólności majątkowej byłoby nie do zaakceptowania.

2016-10-12