Systemy kominowe dla każdego komina

Wybór kominka odpowiadającego naszym wymaganiom nie jest kwestią łatwą i wiąże się również z doborem odpowiedniego komina. Żaden, chociażby najlepszy kominek, nie będzie funkcjonował dobrze, jeżeli nie zapewnimy odpowiedniego odprowadzania spalin oraz optymalnego dopływu powietrza do komory spalania.

Kominy i wkłady kominowe dostępne na rynku zapewniają komfort użytkowania kominka zarówno jeżeli zdecydujemy się na niego już na etapie budowy domu, jak i w trakcie remontu. Zanim jednak wybierzemy odpowiednie rozwiązanie, warto poznać pozycje z szerokiej gamy technologii materiałowych i konstrukcyjnych oferowanych przez producentów.

Co warto wiedzieć o kominie?

Pojęcie komina jest niemal tak stare jak budownictwo. Jednak przeszłości określenie to było zdecydowanie bardziej jednoznaczne niż dziś. Obecnie system odprowadzania spalin (a niejednokrotnie też doprowadzania powietrza) podzielić należy na dwie zasadnicze części: sam komin (jako element konstrukcyjny często stanowiący integralną część budynku) oraz wkład kominowy, który jest kolejnym przewodem, umieszczonym wewnątrz komina z ściśle określonymi właściwościami chemicznymi i mechanicznymi. Dzięki niemu użytkownik może cieszyć się wieloletnią, bezawaryjną i bezpieczną eksploatacją całego systemu.

Odpowiednio dobrany i zbudowany komin z pewnością spełni wszystkie stawiane mu wymagania. Bezpieczeństwo eksploatacji może być zagwarantowane tylko dzięki szczelności przewodów, która zapobiega przedostawaniu się produktów spalania do pomieszczeń w budynku. Przewód musi wykazywać właściwą odporność termiczną — w przypadku pożaru sadzy, temperatura wewnątrz może przekroczyć 1000°C. Nie bez znaczenia jest również odporność na destrukcyjne działanie związków wchodzących w skład sadzy i wydzielających się kondensatów. Z kolei w instalacji na zewnątrz budynku, konieczne jest zabezpieczenie przed wpływem warunków atmosferycznych. Trzeba zwrócić także uwagę na łatwość prowadzenia prac konserwacyjnych wybranego przez nas rozwiązania oraz estetykę widocznych elementów konstrukcyjnych.

Z duchem czasu

W przeszłości, dzięki specyfice stosowanych w gospodarstwach urządzeń grzewczych, murowany komin spełniał wszystkie funkcje odpowiedniego układu odprowadzania produktów spalania. Dziś kotły pracujące z wykorzystaniem różnego paliwa i różnych technologii determinują konieczność specjalnego dopasowania komina. Oczywiście wciąż ważne jest dobranie geometrii przewodu pod kątem mocy urządzenia, a także zapewnienie optymalnej dynamiki przepływu spalin, jednak dochodzi jeszcze kwestia ich temperatury. Jest to problem niezwykle ważny także w przypadku kominków, bo tu również dostępne są rozwiązania wykorzystujące paliwa stałe i gaz.

Błędne jest myślenie, że podczas remontu domu nie warto wkładać dużego wysiłku w modernizację starego murowanego komina. Wykorzystanie takiej konstrukcji może być efektywne dzięki odpowiedniej dla naszego urządzenia grzewczego, technologii wkładu kominowego. Zatem niemal każdy komin może zostać zmodernizowany.

Materiały i technologie

To, na jaki komin powinniśmy się zdecydować, zależy od konkretnego przypadku — nie istnieją bowiem w pełni uniwersalne rozwiązania. W zależności od preferencji, ale przede wszystkim od urządzenia grzewczego i etapu budowy lub remontu domu, na którym zdecydujemy się na kominek, możemy wybrać komin murowany lub betonowy oraz powszechnie stosowane konstrukcje stalowe i ceramiczne. Obecnie wkłady kominowe są także wykonywane ze stali, ceramiki i aluminium. W ostatnim przypadku, płaski aluminiowy rękaw jest umieszczany wewnątrz komina i poddawany działaniu powietrza pod ciśnieniem, które wymusza dopasowanie wkładu do konstrukcji. Ceramika cechuje się wysoką odpornością termiczną. Ponadto dość szybko się nagrzewa i powoli oddaje zakumulowane ciepło. Dzięki temu użytkownik nie musi martwić się o ciąg kominowy. Istotną zaletą wkładów ceramicznych jest fakt, iż dobrze znoszą działanie agresywnych związków obecnych w kondensatach wydzielanych ze spalin. Komin zbudowany w oparciu o elementy ceramiczne jest konstrukcją masywną i zdecydowanie cięższą niż w przypadku stali.

Wkład stalowy może pełnić te same funkcje co ceramiczny. Jeżeli jednak planujemy wykorzystać komin pod kątem zastosowania z kominkiem, przy doborze należy uwzględnić rodzaj wykorzystywanego paliwa. Zastosowanie w tym przypadku znajduje stal kwasoodporna o grubości 0,8–1 mm. Materiał wytrzymuje wysokie temperatury (nawet 1000°C) i gwarantuje odporność na działanie kondensatu. W porównaniu do ceramiki, zaletą stali jest możliwość łatwego produkowania z niej szerokiej gamy kształtek, rur, połączeń, a nawet odcinków elastycznych, umożliwiających wyginanie i dopasowanie do kształtu komina. Producenci kominów coraz częściej proponują wyroby łączące zalety ceramiki i stali. W przypadku komina ceramiczno-stalowego, wkład wykonany jest z izolowanych elementów ceramicznych, natomiast zewnętrzną obudowę tworzy stal kwasoodporna.

Komin „z klocków”

Od czasu kiedy na rynku pojawiły się kominy prefabrykowane budowa komina stała się znacznie prostsza. Do domu możemy przywieźć gotowe elementy, z których krok po kroku, niczym z klocków, powstaje komin. Do dyspozycji mamy prefabrykaty stalowe i ceramiczne wraz z materiałami izolacyjnymi, wykończeniowymi i przyłączeniowymi.

Doskonałym przykładem prefabrykowanego komina odpowiedniego do kominka na paliwo stałe, jest oferowany przez firmę Plewa produkt „UNI Fe”. System kominowy tworzą trzy warstwy. Jest to więc w pełni izolowany komin z wewnętrzną rurą ceramiczną, odporną na korozję. Komin ten pracuje w podciśnieniu i jest przystosowany do odprowadzania gazów wylotowych o temperaturze do 400°C. Jest także odporny na pożar sadzy i w pełni izolowany. Izolację termiczną stanowi niepodatna na wysoką temperaturę specjalna wełna mineralna. Co ciekawe, po prawidłowo ugaszonym pożarze sadzy, komin ten może być dalej używany. Zewnętrzną warstwę konstrukcji, gwarantującą jej odpowiednią stabilność, stanowią lekkie pustaki. Stosunkowo wysoką cenę systemów prefabrykowanych rekompensuje możliwość łatwego i szybkiego montażu, a także gwarancja bezpieczeństwa poparta certyfikatami jakości.

Im wcześniej, tym lepiej

Możliwość wyboru produktów z całej gamy oferowanych na rynku mają tylko inwestorzy, którzy kominek uwzględnili już w fazie projektowania. W nowo wznoszonym budynku można zastosować np. prefabrykowany komin ceramiczny, wymagający ze względu na swoją masywność posadowienia na odpowiednim fundamencie. Dla tradycyjnego kominka w pełni funkcjonalny będzie również komin murowany. To ostatnie rozwiązanie dodatkowo zyska na atrakcyjności, gdy zdecydujemy, iż komin ma przebiegać w ścianie nośnej. Murowana konstrukcja pozwoli uniknąć problemów z podparciem stropu. Z drugiej strony, tradycyjny kominek zapewnia dużą bezwładność cieplną komina ceramicznego, która po nagrzaniu gwarantuje stabilny ciąg.

Montaż komina ©PLEWA

Godny uwagi jest ceramiczny system dwuwarstwowy przeznaczony do pracy z kominkami oraz kotłami CO na paliwa stałe. Jest to rozwiązanie odpowiednie szczególnie dla domu jednorodzinnego. Do produkcji elementów systemu wykorzystuje się ceramikę szamotową. Wytworzone w taki sposób rury i kształtki zapewniają kwasoodporność i bezpieczeństwo pracy w wysokiej temperaturze (np. system firmy Jawar: do 600°C podczas pracy ciągłej oraz odporność na pożar sadzy kiedy temperatura osiąga nawet 1000°C). Obudowę przewodu dymowego stanowią lekkie pustaki wykonane z keramzytu. Kruszywo to jest materiałem niepalnym, ma dobre parametry termoizolacyjne, jest obojętne chemicznie, odporne na wodę, działanie pleśni, grzybów i gryzoni. Niewątpliwym atutem systemu jest łatwość montażu — doświadczony majster jest w stanie zbudować komin nawet w kilka godzin.

Faktem jest, iż montaż prefabrykowanych kominów z wkładem ceramicznym wymaga dużej precyzji. Tylko prawidłowe ułożenie i połączenie z wykorzystaniem polecanych zapraw gwarantuje szczelność i trwałość. Można też zastosować dwa kominy: jeden do kominka, drugi do kotła CO (przykładowo, firma Jawar poleca współstosowanie systemów Jawar PS oraz trójwarstwowego Jawar Uniwersal — do CO).

Idealny w czasie remontu

Ceramika, mimo licznych zalet, jest rozwiązaniem, które można stosować tylko w określonych przypadkach (ze względu na masywność konstrukcji oraz sposób montażu systemu). Zdecydowanie bardziej uniwersalnym materiałem jest stal. Jej rodzaje wykorzystywane do produkcji systemów kominowych cechuje kwaso- i żaroodporność. Konstrukcja zbudowana według tej technologii jest lżejsza niż komin ceramiczny.

Wkłady stalowe doskonale sprawdzają się podczas remontu starych kominów. Dzięki nim możemy łatwo przystosować np. murowany przewód do wymogów nowego kominka opalanego paliwem stałym bądź gazowym. Taki wkład można również zamontować podczas wznoszenia komina w nowym budynku. Rury stanowiące przewód dymowy (w przypadku paliwa stałego) lub spalinowy (w przypadku wykorzystywania gazu lub oleju) są składane przy użyciu połączeń kielichowych. Kielichy są zawsze skierowane ku górze, co zapobiega ewentualnym wyciekom kondensatu.

Wkłady stalowe, nazywane także kominami jednościennymi, umożliwiają stosowanie — w niektórych częściach konstrukcji — przewodów giętkich, szczególnie użytecznych podczas modernizacji starego komina. Podczas zakupu tego typu elementów należy jednak zachować szczególną ostrożność, nie każda elastyczna rura posiada właściwości umożliwiające odprowadzanie spalin. Często produkty te powinny być stosowane jedynie jako przewody wentylacyjne.

Średnice rur sztywnych i kształtek osiągają zwykle wartości rzędu 80–500 mm (choć spotykane są nawet dwukrotnie większe). Łączenie tych elementów powinno odbywać się przez spawanie plazmowe. Systemy przeznaczone do urządzeń gazowych muszą być wyposażone w zestaw dodatkowych uszczelek.

Kominek w budynku bez komina?

Obok stalowych wkładów kominowych, kolejną grupą konstrukcji z tego materiału są kominy dwuścienne — polecane szczególnie, gdy wewnątrz domu nie można sobie pozwolić na komin do kominka oraz podczas przebudowy budynku. Choć spotyka się przypadki, gdzie komin dwuścienny jest zastosowany do odprowadzania dymu z kominka także wewnątrz domu.

Odpowiednio zaprojektowane obejmy i wsporniki pozwalają na proste zamontowanie lekkiego komina dwuściennego na konstrukcji budynku. Co istotne podłączenie kominka może odbyć się bez poważnych prac murarskich. Technologia pozwala również budować kominy wolnostojące. W skład systemu wchodzi wewnętrzna rura o wysokiej odporności na agresywne środowisko w kominie. Kolejną warstwę tworzy izolacja termiczna, w postaci wełny mineralnej. Wszystko otacza druga rura ze stali o nieco innej jakości, ze względu na możliwość oddziaływania warunków atmosferycznych na konstrukcję. Argumentem przeciw tego typu kominom jest często ich wątpliwa estetyka. Jednak trzeba pamiętać, że oferowane dziś rozwiązania mogą tworzyć interesujący element budynku.

Kominki zintegrowane z kominem

Na rynku pojawił się kominek, dzięki któremu inwestor nie musi martwić się o odpowiednie dobranie komina. Zintegrowany system kominek-komin (np. Uni Therm i Uni Therm 2, produkowane przez firmę Plewa) to efektywne rozwiązanie bazujące na kominku ogrzewającym pomieszczenie przez promieniowania ciepła i nawiew ciepłego powietrza. Dostępny jest również w wersji z płaszczem wodnym.

Taki komin odprowadza produkty spalania paliwa, ale także doprowadza do komory powietrze. Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu przestrzeni między wewnętrznym przewodem systemu a jego betonową obudową. Nie ma wówczas potrzeby doprowadzania powietrza z wnętrza pomieszczenia albo za pomocą przewodu pod komorą spalania.

Niewątpliwe zalety systemu zintegrowanego to: oszczędność miejsca (kominek jest umieszczony jakby wewnątrz komina), możliwość instalacji na każdym etapie budowy domu oraz brak potrzeby doboru komina do kominka (jest to bowiem integralna część produktu).

Rozwiązania a ceny

Na ceny kominów poszczególnych technologii wpływ ma wiele czynników: począwszy od jakości materiałów, przez koszty wytworzenia i łatwość montażu, na gwarancji niezawodnej pracy skończywszy. Zdecydowanie najdroższe są kominy prefabrykowane — sześciometrowy o średnicy 13 cm to w przybliżeniu wydatek niejednokrotnie przewyższający 3000 zł. Wśród konstrukcji murowanych najtaniej wypada pustak ceramiczny — dla długości 6 m to ok. 1000 zł), dwukrotnie droższym materiałem jest cegła. Najkorzystniejszym ze względów finansowych rozwiązaniem jest użycie do odprowadzania spalin z kominka wkładu stalowego montowanego w już stojącym kominie. Za 6 m komina jednościennego trzeba zapłacić kwotę rzędu 500 zł.

Dobór geometrii przekroju komina do kominka

Tylko odpowiednio dobrany przekrój komina pozwoli na osiągnięcie optymalnego ciągu. Parametr ten jest bardzo ważny. Jeżeli ciąg okaże się zbyt mały, usuwanie produktów spalania z komory będzie nieefektywne, jest to bardzo niebezpieczne dla użytkowników. W przypadku zbyt dużego ciągu, zużycie paliwa znacząco wzrośnie.

Obliczenie wymaganej średnicy przewodu dymowego dla kominka zawsze należy powierzyć fachowcowi. Podpowiedzią odnośnie orientacyjnego przekroju jest niewątpliwie średnica króćca wylotowego z wkładu (średnica przewodu dymowego nie powinna być mniejsza). Pamiętajmy, że raz zastosowany przekrój z technicznego punktu widzenia jest praktycznie niezmienny, dlatego konsultacja ze specjalistą jest niezbędna.

Kwestią decydującą o przekroju przewodu dymowego jest moc dołączanego urządzenia. Duże kominki z tradycyjnym paleniskiem czy panoramiczne wkłady, będą wymagały większych średnic wkładów kominowych. Ponadto w obliczeniach uwzględnia się wysokość przewodu, długość odcinka znajdującego się ponad dachem, wymiary czopucha, a także parametry spalin (temperatura, strumień). Producenci na swoich stronach internetowych często oferują aplikacje pozwalające na dobór do kominka odpowiedniego komina. Przykładowo, firma Plewa prezentuje diagramy wraz z opisem metody odczytu parametrów przekroju dla kominków o palenisku otwartym i zamkniętym. Wszelkie samodzielne kalkulacje warto zawsze skonfrontować z doradcą klienta.

Szeroki wachlarz rozwiązań oferowanych przez producentów systemów kominowych sprawia, że kominek dostępny jest dla niemal wszystkich inwestorów bez względu na etap budowy domu, na którym zdecydują się na zakup kominka. Należy jednak pamiętać, że komfort użytkowania gwarantują nie tylko wysokiej jakości materiały i nowoczesna technologia czy nawet skrupulatny dobór parametrów geometrycznych. Kwestią niezwykłej wagi jest montaż zgodny z obowiązującymi zasadami i normami. Jeżeli oferta sprzedawcy nie obejmuje wykonania takiej usługi, należy upewnić się, że zatrudniana przez nas ekipa posiada doświadczenia w budowie takich konstrukcji.

Mateusz Szubel
AGH Akademia Górniczo-Hitnicza
Wydział Energetyki i Paliw

artykuł pochodzi z kwartalnika
Kreator Projekty wydanie 03/2012
więcej o kwartalniku czytaj na
Kreator Projekty.pl