Sposoby izolacji poddasza w domach jednorodzinnych

Izolacyjność termiczna przegród budowlanych jest istotnym elementem każdej inwestycji. Jej popularność zwiększa wizja wprowadzania standardów budowy domów o niemal zerowym zużyciu energii. Jednocześnie liczne analizy wykazują, iż rzetelne i profesjonalne podchodzenie do ocieplania przegród zarówno pionowych, jak i poziomych gwarantuje oszczędności kosztów ogrzewania. W domach jednorodzinnych na szczególną uwagę zasługują poddasza — tam bowiem straty ciepła mogą wynosić nawet 25 proc. całkowitej ilości strat, a ich odpowiednie zaizolowanie może w znaczny sposób ograniczyć wydatki na energię w miesiącach zimowych.

W przypadku poddaszy użytkowych ważne jest zagwarantowanie mieszkańcom odpowiedniego mikroklimatu oraz pełnego komfortu. W tym celu istotne jest zapewnienie odpowiedniej izolacyjności termicznej, akustycznej oraz paroizolacyjności, a także odporności ogniowej. Wbrew pozorom nie jest to zadanie łatwe. Jednak na rynku budowlanym istnieją rozwiązania, które umożliwią jego realizację. Wśród nich wymienić należy tzw. system suchej zabudowy w połączeniu z wełną mineralną. Oprócz izolacji termicznej, na jego strukturę składa się izolacja przeciwwilgociowa oraz paroizolacja. Całość od wewnątrz wykończona jest najczęściej płytami g–k.

Folia paroprzepuszczalna

Zewnętrzną warstwą układu izolacyjnego tego systemu jest folia paroprzepuszczalna, inaczej nazywana folią wstępnego krycia, która stanowi ochronę konstrukcji poddasza (także termoizolacji) przed negatywnym działaniem wilgoci oraz wiatru. Istota wiatroizolacji polega na przepuszczaniu pary wodnej od wewnątrz, zaś braku przepuszczalności od zewnątrz. Takie właściwości materiału zapobiegają przenikaniu wody do wnętrza konstrukcji oraz nadmiernemu skraplaniu się pary wodnej na powierzchni termoizolacji. Możliwe jest tu użycie folii niskoparoprzepuszczalnej (do 600 g/m⊃2/24h) — poddasze użytkowe typu szczelnego dla pary wodnej, oraz wysokoparoprzepuszczalnej (>600 g/m⊃2/24h) — poddasze typu nieszczelnego dla pary wodnej. W pierwszym przypadku odprowadzenie pary wodnej odbywa się przez szczelinę wentylacyjną (3–5 cm) między termoizolacją a folią wstępnego krycia. Aby przestrzeń spełniała swoją funkcję, wymagane jest wykonanie otworu wlotowego pod okapem i wylotowego w kalenicy.

Montaż żebrowania aluminiowego ©ISOVER

W przypadku typu nieszczelnego, zastosowanie wiatroizolacji o wysokiej paroprzepuszczalności powoduje, iż odprowadzenie nadmiaru wilgoci następuje przez szczelinę (jej grubość jest równa grubości kontrłaty: 2–3 cm) pomiędzy folią wstępnego krycia a pokryciem dachowym. Wlot powietrza następuje tu przez tzw. wróblówkę, zaś wylot w kalenicy dachu. Rozwiązanie to daje możliwość bezpośredniego styku wiatroizolacji z termoizolacją.

Wełna mineralna

Użycie wełny mineralnej jest rozsądnym rozwiązaniem z wielu powodów. Materiał ten cechuje się bardzo dobrymi parametrami izolacyjności termicznej (λ=0,03–0,045 W/m·K), jest niepalny oraz ognioochronny (klasa ogniowa A1 lub A2) i posiada bardzo dobrą izolacyjność akustyczną. Odporna na gryzonie, pleśń i starzenie się wełna jest ponadto nieszkodliwa dla zdrowia i środowiska. Jej grubość zastosowana w konstrukcji powinna wynikać z obliczeń cieplnych oraz obowiązujących obecnie wymagań dotyczących wartości współczynnika przenikania ciepła U (obecnie U ≤ 0,25 W/m⊃2·K). W przypadku omawianego systemu, izolacja układana jest między krokwiami. Obecnie stosowane wysokości tych elementów (16–20 cm) sprawiają, że znajdująca się pomiędzy nimi warstwa izolacji nie gwarantuje optymalnej ochrony cieplnej. Dlatego zalecanym rozwiązaniem jest umieszczanie dodatkowej 5– lub 10–centymetrowej warstwy izolacji termicznej bezpośrednio pod krokwiami. Zabieg ten przyczyni się do likwidacji mostków termicznych, zwiększenia izolacyjności akustycznej, a ponadto będzie dodatkowym zabezpieczeniem przed pożarem głównych elementów konstrukcyjnych poddasza.

Folia paroizolacyjna

Ostatnią, trzecią, warstwę układu izolacji w systemie suchej zabudowy stanowi folia paroizolacyjna. Jej zadaniem jest ochrona przed przenikaniem wilgoci z wnętrza do konstrukcji. Wykonany najczęściej z polietylenu materiał stosowany jest w pomieszczeniach wilgotnych na poddaszu. Umieszczany jest pod krokwiami, przy jednoczesnym montażu stalowego rusztu podtrzymującego dolną warstwę izolacji termicznej.

Do ułożonej w sposób ciągły paroizolacji dochodzi element suchej zabudowy, wykonany z płyt g–k. Są one stosowane ze względu na swoje właściwości fizyczne i mechaniczne, m.in.: możliwość łatwego dopasowania i docięcia, co wpływa na prostotę aranżacji wnętrza; absorpcję pary wodnej w przypadku wilgotnego powietrza i desorpcję w przypadku suchego; ognioodporność; idealnie równą powierzchnię ułatwiającą malowanie, tapetowanie oraz układanie płytek ceramicznych.

W zależności od rodzaju stropu

Jeżeli chodzi o poddasza nieużytkowe, to często zdarza się, że w warstwach dachowych nie występuje termoizolacja. Wówczas bardzo istotne staje się ocieplenie stropu oddzielającego pomieszczenia ogrzewane od zimnego poddasza. Jednocześnie należy pamiętać, aby zastosowana konstrukcja stropu umożliwiała w przyszłości ewentualną zmianę przestrzeni pod dachem na użytkową.

Stropy betonowe ocieplane są zazwyczaj po zbudowaniu i wykończeniu dachu. Najczęściej stosowanym materiałem jest styropian.

W stropach drewnianych izolacja umieszczana jest najczęściej pomiędzy belkami. Zazwyczaj stanowi ją wełna szklana lub skalna. Ułożenie termoizolacji poprzedza montaż okładziny sufitowej od spodu stropu. Zalecane jest ponadto umieszczenie dodatkowej warstwy wełny pod belkami, która zwiększa izolację termiczną i akustyczną, ułatwia budowę podłogi z desek lub płyt OSB, nie podwyższa poziomu stropu, co byłoby równoznaczne ze zmniejszeniem wysokości strychu. W przypadku stropów drewnianych niewskazane jest stosowanie styropianu w tradycyjnej postaci (jedynie granulat polistyrenowy). Takie rozwiązanie nie zagwarantowałoby bowiem prawidłowej ochrony akustycznej i ogniowej poddasza.

Wymagana grubość izolacji termicznej zależy od oporu cieplnego poszczególnych warstw elementu stropowego. Dla obecnie obowiązujących przepisów współczynnik przenikanie ciepła U nie powinien przekraczać 0,25 W/m⊃2·K.

Prefabrykowane wiązary kratownicowe

Ekonomicznym rozwiązaniem jest obecnie stosowanie prefabrykowanych wiązarów kratownicowych, stanowiących alternatywę dla tradycyjnej więźby dachowej. Metoda ta sprawdza się przede wszystkim w przypadku poddaszy nieużytkowych. Podstawę użytych elementów tworzy strop jako pas dolny wiązara, oddzielający strych od pomieszczeń mieszkalnych.

Zastosowanie takiej technologii uniemożliwia izolowanie poddasza za pomocą płyt lub mat. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się użycie izolacji nadmuchowej w postaci pianki poliuretanowej. Pokrywa ona wewnętrzne powierzchnie dachu przy pomocy bezpośredniego natrysku materiału termoizolacyjnego. Nadmuch zazwyczaj odbywa się przez: otwory w ścianach szczytowych, właz zabudowany w stropie lub otwór rewizyjny znajdujący się w połaci dachowej. Po wykonaniu natrysku pianka w ciągu kilku sekund zwiększa swoją objętość ponad stukrotnie. Dzięki temu możliwa jest izolacja wszystkich trudno dostępnych miejsc na poddaszu. Walorami pianki poliuretanowej są: szczelność, niska masa, niezmienna wartość współczynnika λ= 0,038 [W/m·K], szybkość montażu, trwałość, brak występowania mostków termicznych oraz możliwość stosowania na różnych powierzchniach (papa, beton, blacha) przy jednoczesnej bardzo wysokiej przyczepności do podłoża.

Należy przy tym pamiętać, aby wszelkie prace izolacyjne były przeprowadzane po uprzednim skonstruowaniu sufitu pod stropem poddasza. Wykonanie izolacji tą technologią powinno odbywać się wyłącznie przy udziale odpowiednio wykwalifikowanej firmy wykonawczej.

Montaż wełny mineralnej między krokwiami ©ISOVER

Izolacja refleksyjną folią termoizolacyjną

Rozwiązaniem zjednującym coraz większą rzeszę zwolenników jest izolacja poddaszy użytkowych oraz nieużytkowych refleksyjną folią termoizolacyjną. Jest to materiał składający się z warstw metalizowanej folii oraz wypełnienia wykonanego z maty poliestrowej bądź pianki polietylenowej. Materiał ten wysoką izolacyjność termiczną zawdzięcza wykorzystaniu efektu odbicia od swojej powierzchni energii cieplnej oraz utrzymaniu jej wewnątrz budynku. Niewielka grubość folii termoizolacyjnej umożliwia ponadto łatwy montaż w dowolnym miejscu poddasza.

Promieniowanie podczerwone stanowi ok. 90 proc. całkowitego nośnika energii termicznej budynku latem, zimą zaś ok. 75 proc. W związku z powyższym, zastosowanie folii termoizolacyjnej umożliwia osiągnięcie znacznych oszczędności przy chłodzeniu lub ogrzewaniu obiektu. Poza tym udowodniono, iż zużycie energii w obiektach, w których zastosowano termoizolacyjną folię refleksyjną, spadło o prawie 1/3 w porównaniu z budynkami izolowanymi tradycyjnie. Przyjmuje się, że 5 mm folii termoizolacyjnej zastępuje 7 cm wełny mineralnej i 10 cm styropianu.

Powyższy materiał jest na tyle uniwersalny, że możliwe jest zastosowanie go zarówno jako samodzielne ocieplenie, jak i dodatkowe zabezpieczenie izolacji klasycznej. Folia może pełnić także funkcję paroizolacji dachowej zewnętrznej oraz stropów. Materiał bardzo łatwo dopasowuje się do układanych powierzchni, a nakładanie go nie wymaga specjalistycznych narzędzi. Montaż (w przypadku poddaszy użytkowych) polega na uprzednim rozciągnięciu rolki z folią na danej powierzchni. Materiał należy ułożyć tak, aby pozostawić sobie przynajmniej 5 cm zakładu. Jego położenie powinno gwarantować odpowiednią wentylację całej więźby dachowej. Niezwykle istotne jest zapewnienie 2–3 cm przestrzeni powietrznej nad oraz pod folią. Taki zabieg przyczyni się do poprawienia właściwości refleksyjnych. Wszelkie miejsca połączeń poszczególnych fragmentów folii oraz zakłady powinny zostać zabezpieczone taśmą aluminiową. Dodatkowo należy pamiętać, iż materiał powinien być chroniony przed cyklicznym przemakaniem.

artykuł pochodzi z kwartalnika
Kreator Projekty wydanie 03/2013
więcej o kwartalniku czytaj na
Kreator Projekty.pl

Na rynku dostępna jest szeroka gama rozwiązań izolacji poddaszy domów jednorodzinnych. Każde z nich odznacza się innymi właściwościami oraz parametrami. Wybór prawidłowej technologii uzależniony jest głównie od rodzaju poddasza, a także pożądanych efektów. Niewątpliwie istotnym czynnikiem determinującym wybór konkretnego rozwiązania jest budżet przeznaczony na ten cel. Jednocześnie należy pamiętać, że chęć spełniania nowych wymagań będzie poniekąd zmuszała inwestorów do sięgania po coraz nowsze rodzaje izolacji (próżniowe, aerożelowe, inteligentne czy transparentne). Przyczyni się do tego nie tylko wzrost współczynnika przenikania ciepła U dla poszczególnych przegród, ale także chęć wprowadzenia w Polsce (na wzór krajów zachodniej Europy) klasyfikacji akustycznej budynków mieszkalnych.

Czy powyższe zmiany rzeczywiście zrewolucjonizują świat izolacji? Czas pokaże.

Arkadiusz Baran

ZDANIEM EKSPERTA

Jaką optymalną grubość powinna mieć izolacja dachu w przypadku poddasza użytkowego?

Grubość to tylko jeden z czynników wpływających na efektywność izolacji termicznej poddasza — jest ważny, ale w połączeniu z parametrami użytego materiału i, co także istotne, sposobem jego montażu. Dachy skośne należy izolować materiałem lekkim i sprężystym, nie będzie on obciążał konstrukcji, a jednocześnie wypełni całą przestrzeń między krokwiami. Unikniemy dzięki temu strat ciepła przez niedokładnie zaizolowany dach. Dokonując wyboru materiału, należy sprawdzić, jaki ma współczynnik przewodzenia ciepła, który na etykietach oznaczany jest grecką literą λ — λ. Im mniejsza lambda deklarowana, tym lepiej materiał izoluje. Co ciekawe, ISOVER posiada w swojej ofercie materiał o najniższej lambdzie wśród wełen mineralnych — ISOVER Multimax 30, której współczynnik przewodzenia ciepła wynosi 0,030 W/m·K.

Przed rozpoczęciem izolacji należy zastanowić się nad tym, które elementy dachu ocieplić. W razie jakichkolwiek wątpliwości pomocą mogą być materiały informacyjne producentów, lub rozmowa z ekspertem, np. Biura Doradztwa Technicznego ISOVER. W przypadku dachu skośnego należy pamiętać o dobrym wypełnieniu przestrzeni między krokwiami, przycinając odpowiednio wełnę. W tym celu powinno odmierzyć się rozstawy między krokwiami i przyciąć wełnę na kawałki o szerokości większej od nich o 2 cm. Należy również wykonać podwójną warstwę izolacji, gdyż elementy konstrukcyjne są tzw. mostkami termicznymi, zatem konieczne będzie zastosowanie warstwy prostopadłej do układu krokwi pod elementami konstrukcyjnymi.

Należy przyjąć, że grubość izolacji dachu powinna wynosić optymalnie 30 cm, jest to wartość zalecana m.in. przez Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej (MIWO) specjalizujące się w tematyce izolacji budynków.

Janusz Łyczko
Menadżer Rozwoju Rynku ISOVER