Relacja z budowy – izolacje

O zmaganiach z budową własnego domu opowiadają Katarzyna i Tomasz Kałaskowie z Pracowni Architektonicznej Architeka. W trzeciej części cyklu „Relacja z budowy” opisują wykonywanie izolacji cieplnych i przeciwwodnych.

Wybór rodzaju i systemu izolacji w domu jednorodzinnym i w każdym innym budynku, jest jedną z najważniejszych decyzji, jaką trzeba podjąć w procesie budowlanym. Pod hasłem „izolacje” kryją się zarówno aspekty związane z ochroną cieplną, jak i przeciwwilgociową budynku. Błędy budowlane w tej materii skutkować mogą poważnymi konsekwencjami finansowymi i zmniejszeniem komfortu użytkowania podczas eksploatacji budynku.

Izolacje cieplne

Pierwsze decyzje jakie przyszło nam podjąć w związku z izolacjami, pojawiły się już na początku budowy — na etapie murowania ścian fundamentowych. Ich ocieplenie, które często niedoceniane i lekceważone jest przez inwestorów, należy do czynności bardzo ważnych. Nawet w projektach — nie zawsze pojawiają się obliczenia cieplne dotyczące ścian fundamentowych. Na współczynnik przenikania ciepła przez tę przegrodę wpływ będzie miał materiał, z którego jest wykonana oraz grubość i współczynnik przewodzenia ciepła materiału izolacyjnego. Obecnie ściany fundamentowe najczęściej wznosi się z bloczków betonowych. Jednak bywa, że mogą one nie wystarczyć do przeniesienia dużych obciążeń i ściana zaprojektowana zostanie w całości bądź częściowo jako żelbetowa, tak jak to miało miejsce w naszym domu. Ponieważ żelbet jest gorszym izolatorem niż bloczek betonowy, można pomyśleć o większym dociepleniu tych stref. Od początku budowy byliśmy zgodni co do tego, że dom ma być ciepły. Zdecydowaliśmy się na 12 cm styroduru w miejscu ściany z bloczka betonowego oraz 15 cm w miejscach, gdzie występuje żelbet. Dzięki temu rozwiązaniu osiągnęliśmy podobne warunki cieplne w obu strefach. Styrodur został położony na pełnej wysokości ściany fundamentowej.

Ściana fundamentowa - izolacja cieplna i folia kubełkowa

Na ścianach zewnętrznych zastosowaliśmy styropian o różnych grubościach (20 oraz 30 cm). Wynikało to zarówno z pożądanego przez nas bilansu cieplnego, jak i względów wizualnych. Najlepiej, żeby oba aspekty wzajemnie współgrały. W naszym domu się to udało. 30 cm styropianu zastosowaliśmy na piętrze, tam gdzie występuje najwięcej ścian żelbetowych, czyli powierzchni, które należy mocniej docieplić. Dzięki temu uzyskaliśmy zamierzony efekt wizualny nadwieszenia góry. Przez to budynek stał się lżejszy i mniej monumentalny.

Należy pamiętać, że różnicując grubość styropianu, możemy uzyskać wiele efektów przestrzennych wpływających na wizualny odbiór budynku. Dobrze jest zastosować grubszy styropian nad powierzchniami wykańczanymi takimi okładzinami jak: drewno, kamień czy cegła. Tworzy się wówczas tzw. kapinos, który powoduje odrywanie się w tym miejscu kropli wody spływającej po elewacji i uniemożliwia jej penetrację pod okładziną i na jej licu. Jest ona wtedy bardziej trwała, czysta oraz nie odrywa się od podłoża.

Przed położeniem ocieplenia warto również zastanowić się nad rozplanowaniem okładzin elewacyjnych. Znając ich rodzaj, sposób mocowania oraz ciężar dobiera się sposób montażu styropianu. Czasami wystarczy dobry klej, a niekiedy potrzebne będzie dodatkowe kołkowanie.

Izolacja cieplna podłogi z prowadzeniem instalacji wod-kan

Na poddaszu zastosowaliśmy tradycyjnie wełnę mineralną o grubości 45 cm w warstwach 3x15 cm. Innym coraz bardziej popularnym, jednak znacznie droższym rozwiązaniem, są natryski piankami poliuretanowymi. Są one bardziej szczelne, gdyż metoda ta daje możliwość dotarcia piance w najbardziej niedostępne miejsca i szczeliny. W naszym przypadku nie było potrzeby ich stosowania, gdyż nasz dom ma dach płaski i powierzchnia izolowana była nieskomplikowana i łatwo dostępna.

Oprócz samej izolacyjności cieplnej, przy wyborze materiału termoizolacyjnego należy zwrócić uwagę także na jego inne właściwości oraz przeznaczenie. Przede wszystkim chodzi tu o właściwości mechaniczne materiału oraz sposób jego obróbki. Na ściany fundamentowe wybierany jest styrodur, czyli polistyren ekstrudowany XPS. Taki materiał, dzięki swojej twardości i wytrzymałości, lepiej znosi napór gruntu, jest bardziej odporny na warunki zewnętrzne i działanie związków zawartych w glebie oraz przerastanie korzeni, oprócz tego jest wodoodporny. Na ściany, które nie mają styczności z gruntem, możemy zastosować styropian o mniejszej wytrzymałości — o symbolu EPS 70-100.

Izolacja cieplna podłogi z prowadzeniem instalacji wod-kan

Styropian stosowany jako ocieplenie podłogi na gruncie powinien mieć podwyższone właściwości mechaniczne, czyli ok. EPS 200, a więcej jeśli jest stosowany na podłodze o większych obciążeniach (najczęściej w garażu). Oprócz symbolu EPS, który określa właściwości mechaniczne styropianu i powinien być podany przez każdego producenta, pojawia się również symbol ? oznaczający współczynnik przewodzenia ciepła. Najczęściej waha się on w przedziale od 0,038 do 0,042. Im jest mniejszy, tym materiał jest lepszym izolatorem. Najlepsze współczynniki dochodzą do poziomu 0,032 i dotyczą tzw. styropianu grafitowego o podwyższonej izolacyjności. Uzasadnione będzie jego zastosowanie, jeśli z jakichś powodów nie chcemy lub nie możemy użyć grubej warstwy izolacyjnej. Wówczas, stosując styropian o mniejszej grubości, uzyskujemy ten sam współczynnik przenikania ciepła.

Izolacje przeciwwodne

W naszym przypadku, ze względu na wysoki poziom wód gruntowych, musieliśmy dobrać odpowiednie rozwiązania chroniące ściany fundamentowe przed wodą. Zostały one wymurowane na pasku papy asfaltowej. Następnie zagruntowano i pokryto je elastyczną powłoką bitumiczno-kauczukową, która stanowi grubą warstwę powłoki wodoszczelnej. Wybraliśmy produkt niezawierający rozpuszczalników, co pozwoliło na bezpośrednie położenie na masę styroduru. W przeciwnym razie mógłby ulec rozpuszczeniu. Powłoką pokryliśmy zarówno ściany od strony zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Wysoka elastyczność masy oraz fakt, że jest ona dodatkowo zbrojona włóknami, daje pewność, że powłoka nie popęka. Aby dodatkowo chronić warstwę styroduru, wokół ścian zastosowaliśmy folię kubełkową. Nie jest to izolacja przeciwwodna, ale wspomaga ochronę ścian przed czynnikami zewnętrznymi.

Ściany parteru zostały odizolowane od ścian fundamentowych warstwą papy termozgrzewalnej. Rozwiązanie takie uniemożliwi ewentualne podciąganie kapilarne wody ze ścian fundamentowych. Papa została ułożona z zapasem od wewnątrz budynku, a następnie zgrzana z warstwą papy ułożoną na podłodze na gruncie. Obie izolacje utworzyły w ten sposób szczelną „wannę”. Dodatkowo pasek papy został wywinięty 25 cm na ścianę parteru.

Przygotowanie izolacji przeciwdeszczowej do montażu

Izolacja przeciwwilgociowa, która stosowana jest pod wełną mineralną, wymaga szczególnej staranności podczas realizacji. Jeśli jest dobrze wykonana, powinna być całkowicie szczelna i zagwarantować to, że para wodna, pojawiająca się w domu nawet bardzo dobrze wentylowanym, nie zawilgoci wełny. Trzeba pamiętać, że mokra wełna nie będzie spełniała funkcji izolacyjnej. Folię wywinęliśmy pod profile brzegowe konstrukcji g-k. Na łączeniach została ona sklejona taśmą dwustronną o podwyższonej trwałości. Szczególną uwagę zwróciliśmy na wszelkie przejścia instalacji przez folię. Było ich sporo, ponieważ obok kabli elektrycznych musiały jeszcze pojawić się przejścia pod anemostaty wentylacji mechanicznej. Każde przejście zostało szczelnie zabezpieczone folią i taśmą.

Problematycznymi miejscami izolacji są punkty, w których zainstalowane mają być wbudowane oprawy oświetleniowe. Trzeba pamiętać o tym, by montując je nie przedziurawić folii. Dodatkowym problemem staje się ciepło przez nie wytwarzane, które może miejscowo folię rozpuścić. Dobrze jest rozplanować taką instalację jeszcze przed położeniem płyt g-k. Można wówczas punktowo wykonać podwyższenie folii. Innym rozwiązaniem jest zastosowanie opraw niegenerujących ciepła, np. oświetlenia ledowego.

Ostatnim etapem izolacji przeciwwodnej wieńczącym budynek jest pokrycie dachowe. W naszym przypadku była to membrana dachowa na bazie polimerów o grubości 15 mm i składająca się z kilku warstw. Nowoczesna technologia wykonania membrany sprawia, że z jednej strony jest ona wodoszczelna, jednak od środka jest paroprzepuszczalna. Tej właściwości brakuje nawet najlepszym papom na rynku. Dodatkowo, decydując się na to rozwiązanie, mamy gwarancję odporności na czynniki zewnętrzne, w tym promieniowanie UV, wysoką odporność na rozciąganie oraz zachowanie wysokiej elastyczności nawet przy bardzo niskich temperaturach. Membrana została zamocowana mechanicznie i dodatkowo zgrzana na zakład.

Pomimo iż wykonanie dobrych izolacji termicznych i przeciwwodnych budynku pochłonęło sporo kosztów, na pewno był to wydatek, którego nie żałujemy. Dzięki temu będziemy żyć w suchym, ciepłym oraz generującym niskie koszty ogrzewania budynku.

W następnym numerze kwartalnika „Kreator- Projekty” opowiemy o montażu instalacji grzewczo-wentylacyjnych.

arch. Katarzyna Kałaska
Pracownia Architektoniczna Architeka
fotografie: Autorka

artykuł pochodzi z kwartalnika
Kreator Projekty wydanie 03/2012
więcej o ;kwartalniku czytaj na
Kreator Projekty.pl