Ogród zimowy salon pod szkłem

Każdy właściciel przydomowego ogrodu marzy, aby zachwycał wyglądem. O ile wiosną i latem sprawa jest stosunkowo prosta, to podczas chłodnych miesięcy nie jest to łatwe. Rozwiązaniem tego problemu może być ogród zimowy, dzięki niemu możemy stworzyć w domu własną oranżerię z drzewkami cytrusowymi czy innymi egzotycznymi roślinami.

Idea tworzenia ogrodów zimowych nie jest niczym nowym — już starożytni Rzymianie wykorzystywali do uprawy ogórków przenośne pojemniki na kółkach, które przykrywali taflami „szkła” wykonanego z miki, aby uprawę można było wystawić na słońce nawet w chłodne dni. Oczywiście od tych pierwszych form szklarni do nowoczesnych oranżerii daleka droga, ale nie będzie błędnym stwierdzenie, że pomysł ogrodów zimowych narodził się w Cesarstwie Rzymskim. Ich prawdziwy rozwój nastąpił jednak wraz z opracowaniem technologii produkcji tego materiału oraz z odkryciami geograficznymi i późniejszymi wyprawami botanicznymi. W XVII w. zapanowała moda na budowanie przypałacowych oranżerii, w których zimą przechowywano drzewka cytrusowe i figowe. Początkowo nie były one oszklone, tylko drewniane lub murowane. Budynki przykryte szkłem zaczęły powstawać wraz z udoskonaleniem konstrukcji żelaznych i możliwością odlewania większych tafli szkła. W 1834 r. Nathaniel Bagshaw Ward dokonał przypadkowego odkrycia, które zrewolucjonizowało transport egzotów do Europy. Zauważył mianowicie, że umieszczenie roślin w szklanym dzbanie pozwala na utrzymanie wewnątrz swoistego mikroklimatu: woda gromadząca się na ściankach naczynia w ciągu dnia, ściekała do podłoża nocą i była wchłaniana przez rośliny. Ward przez lata udoskonalał swój wynalazek, jego skrzynki, zwane także terrariami, stały się niezbędnym elementem wyposażenia każdego salonu epoki wiktoriańskiej. W 1851 r. zaprezentowano Pałac Kryształowy, który stanowił główny budynek Wystawy Światowej w Hydepark w Londynie. Zaprojektowany przez sir Josepha Paxtona budynek zapoczątkował powstawanie cieplarni o dużych rozmiarach. Od kiedy w 1889 r. w Nowym Jorku wymyślono centralne ogrzewanie, szklarnie zaczęły stanowić wnętrza przydomowe. Posiadanie ogrodu zimowego stało się bardzo modne, powstawały w przypałacowych ogrodach, obok dworków i willi aż do wybuchu II wojny światowej. Później zapomniane, znów wracają do łask.

Istota ogrodu zimowego

Ogród zimowy ©ELLEGANCE

Ważnym aspektem takiego ogrodu, oprócz walorów estetycznych, jest powiększenie powierzchni użytkowej budynku, poprawa mikroklimatu i zmniejszenie kosztów ogrzewania. Nowoczesna oranżeria jest nie tylko miejscem spotkań towarzyskich i całorocznym ogrodem, ale także pomieszczeniem gromadzącym ciepło dla całego domu. W energooszczędnej szklarni szyby i konstrukcja muszą być wykonane z odpowiednio dobranych materiałów termoizolacyjnych, tak aby przez cały rok utrzymywać odpowiednią temperaturę, zapobiegać nadmiernemu ogrzewaniu latem i wychłodzeniu zimą. Konstrukcja ogrodu zimowego, aby mogła oprzeć się silnym podmuchom wiatru i ciężarowi pokrywy śnieżnej, musi być sztywna i wytrzymała. Obecnie konstrukcje wykonywane są z drewna, aluminium lub PCV wzmacnianego stalą. Wymagają osadzenia na fundamencie, który musi być adekwatny do wielkości konstrukcji. Niewielkie, przydomowe ogrody zimowe mogą być osadzone na ławach tarasowych lub stopach fundamentowych. Przed postawieniem wymarzonego ogrodu zimowego należy pamiętać o tym, że zgodnie z aktualnie obowiązującym w Polsce Prawem budowlanym (Art. 29 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz.U. z 2007 r. Nr 191, poz. 1373, tekst ujednolicony Dz.U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414) nie wymagane jest pozwolenie na budowę ogrodu zimowego, jeżeli jego powierzchnia nie przekracza 25 mkw., przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 mkw. powierzchni działki. Dostępne na rynku systemy konstrukcji różnią się materiałem użytym do ich wykonania. Dlatego, wybierając rodzaj konstrukcji, trzeba brać pod uwagę zarówno wady, jak i zalety zastosowanego materiału.

Aluminium, drewno czy PCV?

Drewno jest jedynym naturalnym materiałem do budowy konstrukcji ogrodów zimowych. Zapewnia naturalny, estetyczny wygląd. Ponadto profile wykonane z drewna nie wymagają zabiegów termoizolacyjnych i zapewniają wysoką izolację termiczną. Konstrukcja drewniana musi być dość masywna, co powoduje zaciemnienie ogrodu, dodatkowo lite drewno może pękać pod wpływem wahań temperatury i wilgoci, ponadto wymaga stałej konserwacji. W przypadku zastosowania drewna należy zwrócić uwagę na to, aby nadmiar wilgoci był skutecznie odprowadzany z wnętrza ogrodu.

Konstrukcje aluminiowe są trwałe i estetyczne, a dzięki możliwości zastosowania wąskich profili uzyskujemy ażurową bryłę doskonale doświetloną w środku. Dodatkowym atutem aluminium jest to, iż jest ono odporne na korozję, Jest to szczególnie ważne w przypadku, gdy chcemy mieć oranżerią pełną egzotycznych roślin, które wymagają zwiększonej wilgotności powietrza. Tworząc konstrukcję z aluminium, możemy sobie pozwolić na wymyślne kształty, jest to bowiem materiał łatwy w montażu i konserwacji. Profile mogą być także malowane proszkowo na wiele kolorów, które są trwałe i nie żółkną. Aluminium zapewnia wysoką izolację termiczną i jest odporne na działanie promieniowania UV. Jest to jednak materiał zimny, co w ogrodach całorocznych (ogrzewanych) stanowi dodatkowy problem, należy wówczas wybierać profile dodatkowo wyposażone w przegrodę termiczną (wypełnione w środku wkładką z tworzywa sztucznego).

Najtańszym dostępnym materiałem do budowy ogrodów zimowych jest PCV i w zasadzie do tego ograniczają się jego zalety. Jest ono bowiem mniej wytrzymałe od aluminium, profile muszą być szersze, łatwiej się odkształcają, z czasem szarzeją i stają się nieszczelne. Ponadto na rynku dostępna jest wąska gama kolorów, a ich estetyka znacznie odbiega od konstrukcji aluminiowych i drewnianych.

Zabudowa tarasu ©ELLEGANCE

Jakie szkło?

Jeśli chodzi o szkło, to do tego typu konstrukcji rekomendowane jest używanie szyb zespolonych, czyli hermetycznego układu dwóch lub więcej tafli szkła oddzielonych ramką dystansową. W takim przypadku w przestrzeni pomiędzy szybami znajduje się osuszone powietrze lub gaz szlachetny. Na rynku dostępne są szyby, których ramki dystansowe są wykonane ze stopów stalowowęglanowych, które lepiej utrzymują ciepło, a co za tym idzie są energooszczędne. Można wybrać szyby ze szkłem niskoemisyjnym (ciepłochronne), warstwowym (odporne na rozbicie), ornamentowym (o zmniejszonej przejrzystości), refleksyjnym (zatrzymujące 94 proc. promieniowania UV), dźwiękochłonnym lub samoczyszczącym.

Szczególnej uwagi wymaga dobór odpowiedniego szkła na zadaszenie, ze względu na bezpieczeństwo użytkowania ogrodu zimowego zaleca się stosowanie szkła hartowanego w połączeniu ze szkłem laminowanym. Powszechnie stosuje się także szkło mineralne. Trzeba pamiętać również o tym, że rośliny mają zróżnicowane wymagania świetlne, dlatego szyba znajdująca się na dachu konstrukcji ogrodowej musi przepuszczać odpowiednią ilość światła fotosyntetycznie czynnego (PAR). Jeśli więc planujemy użycie szyb refleksyjnych, warto zasięgnąć porady projektanta zieleni.

Ogrzewanie i wentylacja

Jeśli nasz ogród ma służyć domownikom i roślinom także zimą, należy pamiętać o ogrzewaniu. Do wyboru mamy ogrzewanie podłogowe, które zapewnia równomierne i estetyczne ogrzewanie pomieszczenia. Można zastosować tu również tradycyjne grzejniki ścienne podłączone do istniejącej instalacji grzewczej, grzejniki elektryczne lub ogrzewanie kanałowe, w którym grzejniki konwekcyjne zasilane są przez istniejącą instalację grzewczą, schowane w kanałach poprowadzonych wzdłuż ścian szklarni, przykryte kratką wentylacyjną.

Salon w ogrodzie zimowym ©TS POLSKA

Oczywiście nasz ogród zimowy nie będzie dobrze spełniał swoich funkcji bez należytej wentylacji. Najprostszym i najtańszym sposobem jest wietrzenie za pomocą otwieranych bądź przesuwnych drzwi, ale jest to dość uciążliwe. Lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie okien dachowych otwieranych automatycznie lub mechanicznie za pomocą korby. Okna otwierane automatycznie można połączyć z systemem automatyki pogodowej, dzięki czemu ich otwieranie i zamykanie będzie dostosowane do aktualnie panujących warunków atmosferycznych. W ogrodach zimowych możemy zastosować także wentylację wymuszoną, polega ona na zastosowaniu wentylatora wyciągowego, który umieszcza się w górnej części ogrodu, usuwa on nagrzane powietrze na zewnątrz budynku, chłodne powietrze wpada do środka za pomocą zamieszczonych u dołu nawiewników. Drogim, lecz bardzo skutecznym, sposobem regulacji przepływu powietrza i temperatury w szklarni jest zastosowanie klimatyzatorów posiadających możliwość zarówno chłodzenia, jak i podgrzewania powietrza. Najskuteczniej zaś działają urządzenia z rekuperacją, umożliwiające wymianę powietrza w pomieszczeniu. Podczas słonecznych dni pomocny do obniżenia temperatury może być również system zacieniania. Ogród można cieniować zarówno od zewnątrz, jak i od środka. Do cieniowania zewnętrznego używa się rolet, żaluzji i markiz, od wewnątrz dostęp światła możemy ograniczyć zakładając żaluzje, rolety, albo zasłony.

Jakie rośliny wybrać?

Szczególnie istotnym elementem w ogrodzie zimowym są oczywiście rośliny, które nie tylko pięknie wyglądają, ale także wpływają na mikroklimat w oranżerii, obniżają temperaturę powietrza i rzucają przyjemny cień. Wybór roślin do ogrodu zimowego zależeć będzie od indywidualnych upodobań właściciela, należy jednak brać pod uwagę wymagania poszczególnych gatunków i możliwość ich przystosowania do warunków, jakie stworzyliśmy. Niestety nie do każdego ogrodu zimowego będziemy mogli wstawić każdą roślinę. Dla większości gatunków najkorzystniejsze będą szklarnie usytuowane na wschodniej lub zachodniej stronie posesji. W przypadku ogrodów wystawionych na stronę południową nie wolno zapominać o cieniowaniu, aby rośliny, zwłaszcza zimą nie zostały spalone słońcem. Szklarnie usytuowane od strony północnej nie nadają się dla roślin egzotycznych z uwagi na zbyt małą ilość docierającego światła. Jeśli nie planujemy zimą spędzać zbyt wiele czasu w ogrodzie zimowym, warto wówczas utrzymywać w pomieszczeniu temperaturę w granicach 10–15°C. W takiej temperaturze doskonale będą czuły się rośliny pochodzące z rejonu Morza Śródziemnego, m.in. palmy, takie jak chamerops niski, daktylowiec kanaryjski, palma kokosowa czy palma biczowa, laur szlachetny i mirt pospolity. Podobne wymagania mają także drzewka cytrusowe.

artykuł pochodzi z kwartalnika
Kreator Projekty
więcej o kwartalniku czytaj na
Kreator Projekty.pl

Do ukwiecenia ogrodu możemy wykorzystać bugenwille, datury lub storczyki. Do ogrodów, w których zimą panować będzie temperatura w granicach 18–20°C, nadają się rośliny pochodzące z podzwrotnikowych lasów deszczowych. W takich warunkach dobrze sprawdzą się maranty i kalatee, begonie, krotony czy filodendrony. Możemy zdecydować się również na bananowca, który w domowych warunkach często sprawia problemy. Obficiej niż w domu będą kwitły tu skrzydłokwiaty, anturium i rośliny z rodziny bromeliowatych. Do tego typu ogrodu można wprowadzić niewielkie zbiorniki wodne, w których będą rosły rośliny akwariowe. Dla osób, które nie mogą poświęcić zbyt wiele czasu na pielęgnację ogrodu, najlepsze będą sukulenty i kaktusy. Wybrać można wśród gatunków zimno– i ciepłolubnych, liściastych i łodygowych, o różnym pokroju, z cierniami lub bez, rozgałęzionych lub nie, wzniesionych lub płożących. Każdy znajdzie optymalne dla siebie rozwiązanie, a dzięki temu będzie cieszyć się pięknem ogrodu nawet w zimie.

Agnieszka Sobczyk