Izolacje dachów skośnych i stropodachów

Co oznacza źle wykonany lub zniszczony dach wie każdy, komu zdarzyło się mieszkać w budynku, w którym przeciekało pokrycie. Obecnie sytuacje, w których trzeba ustawiać naczynia zbierające wodę z takiego dachu, zdarzają się rzadko. Wciąż jednak występują zawilgocenia oraz przemarzania. Dzieje się tak ze względu na brak odpowiedniej izolacji przeciwwodnej, przeciwwilgociowej lub termicznej albo z powodu ich uszkodzenia. Prawidłowe wykonanie izolacji dachu jest więc istotne w każdym budynku, tym bardziej, że pochłania znaczną część kosztów budowy.

Izolacja przeciwwodna

Pokrycie dachowe pełni funkcję izolacji przeciwwodnej w przypadku niemal każdego dachu (poza odwróconym). Głównym jego zadaniem jest zapewnienie, by woda pochodząca z opadów atmosferycznych nie przedostawała się w głąb struktury dachu. Może to bowiem powodować zawilgocenie samej konstrukcji, a w skrajnych sytuacjach przeciekanie wody do wnętrza budynku — na poddasze lub do przestrzeni wentylacyjnej (w przypadku stropodachów) czy do samych pomieszczeń użytkowych. Konstrukcja i pokrycie dachu powinny być wykonane szczelnie i w taki sposób, aby woda opadowa mogła być odprowadzana z powierzchni dachu z taką szybkością, żeby nie zdążyła gromadzić się w zagłębieniach.

Deszczówka to nie jedyna przyczyna zamakania konstrukcji dachu. W przypadku zarówno stropodachu, jak i dachu nad pomieszczeniem użytkowym na poddaszu, woda między warstwami może pojawić się w wyniku skraplania pary wodnej zawartej w powietrzu przenikającym przez przegrody zewnętrzne. Jest to zjawisko naturalne wynikające z różnicy temperatur w pomieszczeniach i na zewnątrz budynku. Niemożliwe jest jego wyeliminowanie, więc należy ze szczególną uwagą usuwać jego skutki. Jeśli w przestrzeni pod dachówką lub blachodachówką pojawiają się krople rosy, trzeba zrobić wszystko, by się tam nie gromadziły. W przeciwnym wypadku może dochodzić do zamakania konstrukcji dachu (bez względu na to, czy będzie ona drewniana, czy stalowa, jej stałe zamakanie może być dla materiału konstrukcyjnego szkodliwe) oraz izolacji termicznej, co skutkuje utratą jej właściwości izolacyjnych. Materiałem izolacyjnym są wówczas tzw. folie wstępnego krycia, które zastępują pełne deskowanie kryte papą. Z jednej strony ich zadaniem jest zatrzymywanie wody przed wnikaniem w izolację termiczną i drewnianą konstrukcję dachu, a z drugiej — umożliwienie odprowadzania oraz odparowywania wody przenikającej z wnętrza domu i skraplającej się pod pokrycie. Folie muszą więc, z uwagi na te funkcje, charakteryzować się dwoma istotnymi i, zdawałoby się, przeciwstawnymi cechami: nie mogą przepuszczać wody w stanie ciekłym, ale muszą przepuszczać parę wodną.

Na rynku dostępne są dwa rodzaje takich folii:

• wysokoparoprzepuszczalne, praktycznie nie stanowiące bariery dla pary wodnej. W przypadku dachu spadzistego tworzy się ją w taki sposób, że na folii, wzdłuż krokwi przybija się listwy (tzw. kontrłaty), na których mocuje się poziomo łaty, a na nich pokrycie.
• niskoparoprzepuszczalne, które ograniczają przenikanie pary wodnej, powodując skraplanie się jej na spodzie folii. W związku z tym nie mogą być układane na warstwie izolacyjnej, gdyż powodowałoby to jej zamakanie (szczególnie, gdy mamy do czynienia z wełną mineralną). W tej sytuacji wentylacyjna szczelina powietrzna powinna być stworzona poniżej folii.

Podczas wykonywania dachu stosuje się także folię paroizolacyjną, która układana jest zazwyczaj między warstwą suchego tynku a izolacją termiczną. Chroni ona tę ostatnią przed nadmiarem pary wodnej wydostającej się z pomieszczeń użytkowych — szczególnie z kuchni i łazienki.

W dachach płaskich problem pojawiania się wilgoci występuje w przypadku stropodachu niewentylowanego, czyli takiego, w którym izolacja przeciwwodna i przeciwwilgociowa położona jest bezpośrednio na warstwie izolacyjnej. Wtedy para wodna skrapla się zazwyczaj pod warstwą papy, powodując zamakanie izolacji termicznej i stopniową utratę jej właściwości. W stropodachu wentylowanym para wodna, która przedostała się przez warstwę konstrukcyjną i warstwę izolacji termicznej, jest usuwana ze szczeliny przez otwory wentylacyjne.

Izolacja termiczna

Montaż wełny mineralnej©ROCKWOOD

Warstwa ta nie musi być stosowana we wszystkich rodzajach dachów. Możemy z niej zrezygnować w dachach nad pomieszczeniami nieogrzewanymi i nieużytkowymi. W budynkach mieszkalnych wystarczająca jest izolacja samych stropów. Nieogrzewane i wentylowane poddasze najlepiej sprzyja trwałości drewnianej konstrukcji dachu.

Materiał do izolacji termicznej musi chronić pomieszczenia znajdujące się bezpośrednio pod dachem przed zbytnim nagrzaniem w lecie i przed uciekaniem ciepła w zimie. Dodatkowo powinien być niepalny, odporny na korozję biologiczną oraz charakteryzować się izolacyjnością akustyczną.

W polskich warunkach, najczęściej stosowanym materiałem są różne odmiany niepalnej wełny mineralnej (maty, płyty) posiadającej dużą zdolność przepuszczania pary wodnej. Wełnę trzeba jednak bardziej chronić przed zawilgoceniem, które prowadzi do jej degradacji i utraty właściwości izolacyjnych. W przypadku izolacji dachów stromych (nad poddaszami użytkowymi) najbardziej korzystne jest stosowanie tańszych, lżejszych i dokładniej wypełniających przestrzeń między krokwiami mat wełnianych. Płyty, szczególnie twarde, stosujemy do izolacji stropodachów.

Kolejnym popularnym materiałem stosowanym jako izolator termiczny jest styropian. W porównaniu do wełny mineralnej charakteryzuje się znacznie mniejszą przepuszczalnością pary wodnej oraz gorszymi parametrami ogniowymi. Pod wpływem bardzo wysokiej temperatury topi się, a po odcięciu ognia gaśnie sam. Bywa stosowany zarówno w formie płyt, kształtek, jak i granulatu używanego przy izolacji samych stropów i stropodachów wentylowanych. Na rynku dostępne są płyty stworzone na bazie styropianu, przeznaczane do izolowania dachów skośnych. Dzięki swojej sprężystości i specjalnym nacięciom, po wciśnięciu ich między krokwie same się rozprężają, przylegając szczelnie do nich i gwarantując szczelność połączenia.

Ekofiber, czyli włókna celulozowe pochodzące z recyklingu papieru gazetowego, to materiał posiadający dobrą izolacyjność termiczną, odporność na gnicie, grzyby i szkodniki, dodatkowo niepalny. Dzięki temu, że stosuje się go w formie granulatu, nadaje się do izolacji stropów i stropodachów wentylowanych. Ze względu na swą strukturę powinien być przykrywany folią, by w trakcie eksploatacji strychu nie dochodziło do przemieszczania granulek i zmiany grubości izolacji w poszczególnych miejscach.

Taśma wentylacyjno - uszczelniająca©COROTOP

Nowością na polskim rynku jest folia refleksyjna, która składa się z dwóch warstw zbrojonych i metalizowanych folii poliestrowych wypełnionych dodatkowo albo folią bąbelkową, albo pianką polietylenową. Środkowa warstwa pęcherzyków powietrznych stanowi izolację termiczną i zapobiega skraplaniu się pary wodnej. Warstwy folii metalizowanej odbijają promieniowanie cieplne oraz chronią przed niską temperaturą z zewnątrz. Jej stosowanie eliminuje konieczność układania paraizolacji i membran. Dodatkową zaletą folii jest znaczne ograniczenie grubości izolacji termicznej. Trudno powiedzieć, na ile uzyskane w ten sposób oszczędności równoważą się ze stosunkowo wysoką ceną tego materiału. W Polsce jeszcze nie opracowano metody jego badań technicznych. Podaje się, że użycie folii refleksyjnej przynosi dodatkowe 28 proc. oszczędności kosztów energii w porównaniu do oszczędności uzyskiwanych przez zastosowanie wełny mineralnej. Folia termoizolacyjna sprzedawana jest w rolkach umożliwiających transport nawet samochodem osobowym, szybko dopasowuje się do układanej powierzchni i nie wymaga stosowania specjalistycznych narzędzi, dzięki czemu możliwe jest ułożenie izolacji bez konieczności zatrudniania specjalistów.

Stropodachy

Dachy płaskie, zwane też stropodachami, nie muszą być izolowane termicznie jeśli znajdują się nad pomieszczeniami nieużytkowymi lub niezamieszkanymi. Jednak ze względu na to, że dachy te kurczą się i rozszerzają w zależności od pory roku (co może doprowadzić do uszkodzenia ścian, na których się opierają), fachowcy uważają, że stropodachy należy ocieplić także wówczas, gdy nie planuje się pod nimi pomieszczeń ogrzewanych. Warto się nad tym zastanowić również dlatego, że oszczędności uzyskane w trakcie budowy, mogą okazać się nieadekwatne do kosztów ewentualnego remontu ścian poddasza.

Podczas tradycyjnego ocieplenia dachu płaskiego, najpierw układa się warstwę ocieplenia, potem chroniącą ją warstwę przeciwwodną. Nowoczesny sposób wykonywania izolacji stropodachu to tzw. układ odwrócony — najpierw na stropie układa się izolację przeciwwilgociową, np. z papy termozgrzewalnej, a dopiero na niej warstwę izolacji termicznej. Wykonywana jest ona z materiału odpornego na wilgoć, np. z polistyrenu ekstrudowanego. Ułożony polistyren pokrywa się geowłókniną, na którą nasypana jest warstwa żwiru, mającego chronić dach przed bezpośrednim działaniem słońca oraz zwiększać powierzchnię parowania. Dach taki spełnia swoją funkcję nawet wówczas, gdy jest całkowicie zalany wodą. Jej nadmiar odprowadzają na zewnątrz odpływy lub dodatkowe rynny.

Rozwinięciem dachu odwróconego jest tzw. dach zielony. W przypadku tarasów na dachach, zamiast żwiru lub płytek chodnikowych, stosuje się substrat glebowy będący mieszaniną torfu, żwiru, piachu i keramzytu. Osadza i obsiewa się go roślinnością. W ten sposób powstał np. park na dachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego.

Dom LK&899©LK&PROJECT

Przy dachach płaskich ułożonych tradycyjnie, musimy pamiętać, by wbrew nazwie, dach taki miał zachowany odpowiedni spad w kierunku odprowadzenia wody opadowej. Nie można dopuścić, by woda (bez względu na jakość izolacji przeciwwodnej) stała przez długi czas na jego powierzchni. Po drugie trwałość takiego dachu zależy od tego czy ma on zapewnioną wentylację. W sytuacji, gdy izolacja cieplna jest ułożona bezpośrednio na stropie, a na niej znajduje się izolacja przeciwwodna, para wodna skrapla się na spodniej warstwie papy, powodując zamakanie izolacji termicznej. Z kolei zimą zamarzanie powoduje uszkodzenia papy, która pęka i sprawia, że woda bez przeszkód dostaje się między warstwy dachu i do wnętrza budynku.

artykuł pochodzi z kwartalnika
Kreator Projekty wydanie 03/2012
więcej o ;kwartalniku czytaj na
Kreator Projekty.pl

W dachach ze szczeliną wentylacyjną, izolacja przeciwwodna i przeciwwilgociowa oddzielona jest od izolacji termicznej przestrzenią powietrzną dodatkowo wentylowaną, co powoduje, że nie dochodzi do skraplania się pary wodnej.

Sposób układania izolacji na dachu płaskim zależy także od konstrukcji samego stropu. Jeżeli jest to strop żelbetowy, można układać izolację termiczną bezpośrednio na nim bez stosowania paraizolacji między warstwami. Jeśli natomiast mamy do czynienia z dźwigarami drewnianymi, to warstwę izolacji termicznej należy osłonić od wewnątrz folią paroizolacyjną.

Adam Zyzman