Zmiany w podatku od spadków i darowizn

Sejm przywrócił prawo do ulgi mieszkaniowej dla osób zaliczanych do III grupy podatkowej. Nowelizacja jest wynikiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r.

Sejm uchwalił zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, przywracając prawo do ulgi mieszkaniowej dla osób zaliczanych do III grupy podatkowej, które umowę o opiekę zawarły przed 2007 r. przed organem gminy, wykonywały ją przez co najmniej dwa lata, a spadkodawca zmarł po 2007 r.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Nowelizacja jest wynikiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r. (sygn. P 36/10). Podstawowy problem konstytucyjny w rozpatrywanej sprawie dotyczył zmiany warunków nabywania tzw. ulgi mieszkaniowej przez spadkobierców zaliczonych do III grupy podatkowej. Zmiana ta nastąpiła 1 stycznia 2007 r. Art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed tą datą wymagał, by spadkobiercy zawarli ze spadkodawcą umowę o opiekę przed organem gminy. Po 1 stycznia 2007 r. przepis ten stanowi, że umowa o opiekę powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Nowelizacja ta pozbawiła możliwości nabycia prawa do ulgi mieszkaniowej spadkobierców, którzy zawarli umowę o opiekę przed organem gminy, sprawowali ją przez okres 2 lat, zaś spadkodawca zmarł po 1 stycznia 2007 r., kiedy to obowiązywały już nowe warunki nabycia tej ulgi. Kwestie te zostały uregulowane w art. 3 ust. 1 ustawy zmieniającej z 2006 r. Z tego przepisu wynika, że do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r. stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w dotychczasowym brzmieniu. Oznaczało to, że jeżeli śmierć spadkodawcy nastąpiła po 1 stycznia 2007 r., to zastosowanie znajdowały nowe przepisy. To oznacza, że warunkiem skorzystania z ulgi mieszkaniowej było sprawowanie opieki nad spadkodawcą na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi przez co najmniej dwa lata. Umowa o opiekę zawarta przed 1 stycznia 2007 r. w formie wówczas wymaganej i sprawowana przez okres co najmniej dwóch lat nie mogła być więc podstawą nabycia prawa do ulgi mieszkaniowej wówczas, gdy śmierć spadkodawcy nastąpiła po 1 stycznia 2007 r. Przepisy przejściowe nie obejmowały zatem opieki sprawowanej na podstawie takiej umowy. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego podatnicy mieli prawo oczekiwać, że po upływie dwóch lat sprawowania opieki będą mogli skorzystać z ulgi mieszkaniowej. Przepis, który nie uwzględnia tej sytuacji Trybunał uznał więc za niekonstytucyjny.

Nowelizacja przepisów

Uchwalona nowelizacja zakłada przywrócenie prawa do ulgi mieszkaniowej dla spadkobierców zaliczanych do III grupy podatkowej, którzy prawo to utracili na mocy zmiany przepisów w 2007 roku. Spadkobiercom zaliczanym do III grupy podatkowej, który do dnia 31 grudnia 2006 r. zawarli przed organem gminy umowę o sprawowanie opieki nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, przysługuje prawo do ulgi podatkowej, jeżeli po tym dniu nabyli w drodze spadku lokal mieszkalny, budynek mieszkalny, jego część bądź spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Spadkobiercom tym w wyniku nowelizacji przywrócono więc możliwość odliczenia do podstawy opodatkowania powierzchni użytkowej otrzymanej nieruchomości do wysokości nieprzekraczającej 110 mkw. Zatem, jeżeli lokal mieszkalny nie przekraczał 110 mkw., osoba ta nie zapłaci podatku od spadku. W przypadku nabycia lokali o powierzchni przekraczającej 110 mkw. podatek zapłaci tylko od wartości powierzchni przekraczającej 110 mkw.

Wiele osób, które w wyniku tego niedopatrzenia ustawodawcy zostało pozbawionych ulgi rozliczyło się już przed urzędem skarbowym z podatku od spadku. Jeżeli nowelizacja wejdzie w życie, osoby te będą mogły złożyć wniosek o wznowienie postępowania w ich sprawie w terminie do dnia 31 grudnia 2014 r.