Zawirowania wokół problemu reklamy w przestrzeni publicznej

Kraków jest miastem opanowanym przez reklamę. Obecna jest niemalże w każdej sferze życia. To błędne koło – uważa Katarzyna Smoter, socjolog. – Reklama poprzez swoje rozpanoszenie traci moc, gdyż coraz trudniej skupić jej na sobie uwagę odbiorcy. Reklama niekorzystnie wpływa na jakość życia mieszkańców, a także na estetykę krajobrazu. W Krakowie szczególnie rażąca jest reklama w obrębie Starego Miasta, zarówno ta wielkoformatowa, jak i drobna – ocenia Elżbieta Dymna, prezes stowarzyszenia „Moje miasto A w Nim”.

 

 

Czy jesteśmy w stanie zatrzymać reklamową powódź? Okazuje się, że niekoniecznie. Brak skutecznych rozwiązań prawnych uniemożliwia reagowanie zarówno mieszkańcom, którym reklama przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu, jak i urzędnikom, którzy nie posiadają skutecznych narzędzi do walki. – Możemy tylko przyjmować zgłoszenia, gdyż do obiektów tych zazwyczaj nie mają zastosowania przepisy prawa budowlanego – tłumaczą urzędnicy z Wydziału Architektury i Urbanistyki w Krakowie. Nasuwa się pytanie, czy reklamę można umieszczać wszędzie i czy ktokolwiek to kontroluje? Co do zasady, jedynym miejscem, w którym zabronione jest umieszczenie reklam, jest pas drogowy poza obszarami zabudowanymi – tłumaczy Karolina Dorda, prawnik. – Reklama nie może powstać jedynie wtedy, gdy zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub trwałości drogi oraz znajduje się w bezpośrednim otoczeniu pasa. Jednak na polach otaczających główne drogi dojazdowe do Krakowa tablice reklamowe wyrastają jak grzyby po deszczu. Na dodatek, jeśli nie emitują światła ani nie są podświetlane, mogą powstawać bez zezwolenia. Wymagają go natomiast, oprócz wyżej wymienionych, reklamy znajdujące się na obiektach zabytkowych, których w Krakowie dostatek. Jeśli chodzi o reklamę znajdującą się na obiektach zabytkowych, niezbędna jest konsultacja z konserwatorem zabytków – wyjaśnia Karolina Dorda. – Gdy umieszczany obiekt reklamowy zmienia wygląd budynku, nie ma znaczenia, czy jest to reklama wielkoformatowa czy wielkogabarytowa.

 

Rząd w końcu postanowił zainteresować się problemem. Ministerstwo Infrastruktury przygotowało projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ma on wprowadzić do systemu prawnego nowy akt planistyczny: Miejscowe przepisy urbanistyczne. Pozwolą one samorządom lokalnym na skuteczną ochronę przestrzeni publicznej przed niekontrolowaną zmianą zagospodarowania terenu, negatywnie wpływającą na ład przestrzenny, w tym na ochronę przed umieszczaniem w niej w sposób chaotyczny i niekontrolowany nośników reklamowych” – czytamy w oficjalnym liście Ministerstwa Infrastruktury do stowarzyszenia „Miasto Moje A w Nim”, które było inicjatorem próby wprowadzenia nowej ustawy regulującej lokowanie reklam. To rozwiązanie nie satysfakcjonuje jednak członków stowarzyszenia. Przepisy te nie są obligatoryjne i są zawieszone w próżni. Gmina może, ale nie musi ich uchwalać. Nie ma też norm, w odniesieniu do których można je stanowić. Narzędzie to zostało utworzone bez likwidacji wszystkich tych luk w prawie, które wykorzystują dziś reklamodawcy – argumentuje Elżbieta Dymna. Istotnie, projekt nie definiuje reklamy ani nie wskazuje instytucji odpowiedzialnej za usuwanie reklam stojących nielegalnie. Swoje zaniepokojenie wyraziła również Polska Rada Architektury, twierdząc, że brak obligacji do wprowadzenia nowych przepisów nie przyniesie głęboko idących zmian. W podobnym tonie utrzymana jest też opinia warszawskiego oddziału SARP: Uważamy, że zebranie tego, co obecnie rozproszone jest w kilkunastu ustawach, w jednym akcie prawnym uporządkuje i usystematyzuje problem. Wyjść trzeba od spraw podstawowych, od definicji przestrzeni publicznej i samej reklamy. Dziś większość reklam umiejscowiona jest wbrew pozorom na terenach prywatnych, np. na ścianie kamienicy, mimo że w powszechnym odczuciu jest to właśnie przestrzeń publiczna. Reklama z kółkami to pojazd, a reklama wyświetlana z rzutnika wideo na ścianie kościoła czy reklama głosowa nadawana z głośnika na samochodzie to..., właśnie, co to jest? Obecne przepisy nie są w stanie uchwycić tego typu zjawisk – mówi prezes stowarzyszenia Elżbieta Dymna. Ministerstwo Infrastruktury uważa jednak, że jedna ustawa obejmująca swoim zasięgiem tyle różnych dziedzin zadziała destabilizująco na system prawny.

 

Obecna propozycja Ministerstwa Infrastruktury będzie mogła stać się skuteczna tylko przy ogromnym zaangażowaniu ze strony urzędników lokalnych. Będą oni walczyć nie tylko z istniejącymi reklamami, ale przede wszystkim z działaniami agencji reklamowych, które będą lobbować na rzecz pozostania przy obecnym stanie rzeczy.

 

Kraków stara się zmieniać złe nawyki reklamodawców. Przykładem może być realizowany przez gminę program „Reklama za reklamę”, polegający na zachęcaniu przedsiębiorców do dostosowania przekazu do estetyki centrum w zamian za bezpłatną reklamę na portalu miejskim krakow.pl. Na terenie gminy działa również program ulg finansowych na odnowienie elewacji, pod warunkiem, że właściciel zobowiąże się do zgodnego z procedurami uregulowania kwestii szyldów pokrywających kamienicę.

 

Pozostaje mieć nadzieję, że skuteczne rozwiązania zostaną wkrótce wprowadzone w życie, a obiekty reklamowe przestaną szpecić reprezentacyjne punkty miast.

Czy ten artykuł był dla Ciebie interesujący?