Zabytkowy dworzec - dobre miejsce na inwestycję

Na początku 2014 r. spółka PKP wróciła do tematu modernizacji Dworca Świebodzkiego i zapewniła, że tym razem na samych planach się nie skończy.

Dworzec Świebodzki to najstarszy, w pełni zachowany pasażerski dworzec kolejowy we Wrocławiu. Lata świetności ma jednak już za sobą. W 1991 r. przestano odprawiać z niego pociągi, a jego wnętrza zaadaptowano pod lokale usługowe, scenę Teatru Polskiego oraz kluby muzyczne, natomiast perony w każdą niedzielę przybierają funkcję targowiska. Pierwsze plany rewitalizacji zaniedbanego zabytku pojawiły się w 2009 r., jednak nie udało się ich zrealizować. Na początku 2014 r. spółka PKP wróciła do tematu modernizacji Dworca i zapewnia, że tym razem na samych planach się nie skończy. PKP zamierza Świebodzki i jego okolice objąć projektem deweloperskim, którego pierwszy etap rozpocznie się już w drugim kwartale 2015 r.

Garść historii

Dworzec Świebodzki został wybudowany w 1842 r., z inicjatywy Towarzystwa Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej, jako drugi pasażerski dworzec kolejowy we Wrocławiu (pierwszym był Dworzec Wrocław Górnośląski, którego budowa rozpoczęła się 2 maja 1841 r., a oficjalne otwarcie miało miejsce 21 maja 1842 r.). Dworzec ten zaprojektował inż. Alex Cochius w stylu późnoklasycystycznym. Początkowo składał się na niego parterowy budynek ze środkową, dwukondygnacyjną częścią, ale z czasem dobudowano do niego drugi pawilon na północ od torów. Posiadał on dwa perony przykryte daszkiem wspartym na kolumienkach, a przed Dworcem, na dzisiejszym pl. Orląt Lwowskich, ulokowana była obrotnica.

Współczesny wygląd Świebodzki zawdzięcza projektowi Walthera Kyllmanna, Adolfa Heydena oraz Karla Lüdeckego, wg którego przebudowano go w latach 1868–1874. Elewacja środkowej części nawiązywała wówczas kształtem do łuku triumfalnego. Dodano również nad wejście, obok zegara, rzeźby Pomeranii i Silesii z herbami Wrocławia i Szczecina, symbolicznie nawiązujące do planu uruchomienia z Dworca połączenia ze Szczecinem. Na łukach wejścia północnego umieszczono natomiast alegorie Merkurego i Industrii nawiązujące do śląskiego górnictwa i pomorskiego transportu morskiego.

Przewozy pasażerskie na Dworcu Świebodzkim uruchomiono 29 października 1843 r., a towarowe na początku 1844 r. W 1853 r. linię świebodzicką przedłużono do Wałbrzycha, a w 1867 r. połączono ją ze Śląską Koleją Górską z Jeleniej Góry.

W latach 40. XIX w. Dworzec Świebodzki połączono z kolei torem pomocniczym z Dworcem Górnośląskim. W kolejnych latach, wzdłuż dzisiejszych ulic Kolejowej i Bogusławskiego, wybudowano już regularne połączenie obu dworców. Z końcem lat 60. XIX w. połączenie to podniesiono na nasyp. Przy czym nadal funkcjonował fragment starej trasy, z którego korzystała fabryka taboru kolejowego (a później zakłady transportowe poczty). Transport kolejowy eksploatowały także powstałe na tyłach Dworca gazownia, magazyny i hurtownie.
Pod koniec XIX w. Dworzec Świebodzki wraz z dwoma dworcami powstałymi w niedalekiej odległości od niego – Dworcem Marchijskim (otwartym w 1844 r.) i Dworcem Miejskim Kolei Prawego Brzegu Odry (wybudowanym w 1872 r.) – stanowił ważny węzeł komunikacyjny łączący Wrocław z miejscowościami położonymi na zachód i północ. Dworzec Marchijski i Prawobrzeżny na początku XX w. straciły jednak znaczenie jako stacje pasażerskie i obsługę pasażerów tego węzła w całości przejął Świebodzki.

W 1914 r. zelektryfikowano linię świebodzką, a w latach 20. XX wieku architekci miejscy Max Berg, Richard Konwiarz i Ludwig Moshamer wyszli z inicjatywą generalnej modernizacji Dworca Świebodzkiego i jego przebudowy na dworzec czołowo-przelotowy. Plany te niestety nie zostały zrealizowane.

Mimo iż po II wojnie światowej Dworzec Świebodzki wznowił swoją działalność, to w tym okresie powoli zaczynał tracić na znaczeniu. W PRL-u likwidowano kolejne połączenia, a sam historyczny budynek został mocno zaniedbany i niszczał. W 1967 r. docenił go jednak reżyser Wojciech Jerzy Has, który nakręcił tu część zdjęć do filmu Lalka. Grał on wówczas rolę warszawskiego Dworca Wiedeńskiego, całkowicie zniszczonego podczas II wojny światowej. W 1991 r. Dworzec Świebodzki ostatecznie stracił swój pasażerski charakter, wtedy po raz ostatni z jego peronu odjechał pociąg. Obecnie pomieszczenia dworcowe dzierżawią Teatr Polski, kluby muzyczne, szkoły policealne i inne firmy handlowo-usługowe, a co niedzielę na Świebodzkim otwiera się targowisko, którego obecnym dysponentem jest spółka PKP. Nie brakuje tu również czasowych wystaw, od stycznia 2015 r. np. można podziwiać tu największą w Polsce makietę kolejki.

Zalążki planu rewitalizacji

Plan rewitalizacji Dworca Świebodzkiego pojawił się w 2009 r. W październiku 2009 r. doszło do porozumienia pomiędzy PKP S.A., Urzędem Miasta Wrocław i Województwem Dolnośląskim w sprawie przygotowania koncepcji architektoniczno-urbanistycznej i funkcjonalnej przebudowy Dworca. Złożono wówczas sześć ofert. Zadanie projektantów polegało na opracowaniu planu modernizacji budynku Dworca oraz jego bezpośredniego sąsiedztwa ograniczonego ul. Tęczową, Braniborską i pl. Orląt Lwowskich. Do 2012 r. zabytkowy budynek miał przejść gruntowny remont oraz planowano uruchomione połączenia z Dworca Świebodzkiego do Leśnicy przez Port Lotniczy oraz do Pracz Odrzańskich przez stadion. Koncepcji tej jednak nie udało się zrealizować.

Tymczasem w 2014 r. PKP powróciło do tematu odnowy Dworca Świebodzkiego i jego okolic. PKP SA zamierza przywrócić dawną świetność Dworca Wrocław Świebodzki. Obiekt zostanie poddany rewitalizacji. Obecnie trwają prace projektowe – mówi Jarosław Bator, członek zarządu PKP S.A. Od stycznia do 15 kwietnia 2014 r. wszyscy zainteresowani nowym zagospodarowaniem tych terenów mogli zgłaszać się po memorandum informacyjne, na podstawie którego mieli przygotować swoje oferty. Zwycięska oferta powinna przedstawiać spójną koncepcję uwzględniającą zabytkowy, historyczny charakter Dworca Świebodzkiego oraz teren o dużych możliwościach aranżacyjnych. Chętnych nie brakowało przede wszystkim ze względu na doskonałą lokalizację Dworca – ścisłe centrum, 800 m od Rynku i 1,5 km od Dworca Wrocław Główny. Do drugiego etapu konkursu zakwalifikowały się trzy podmioty: Archicom Sp. z o.o., konsorcjum Anguloa Trading Limited i TriGranit Development Polska Sp. z o.o. oraz konsorcjum HB Reavis Poland Sp. z o.o. i Polcom Investment XII Sp. z o.o..

Projekt deweloperski

Spółka PKP w ostatnich dwóch latach zrealizowała podobne dwa, duże projekty deweloperskie w obrębie dworców – w Katowicach i Poznaniu. We Wrocławiu z kolei PKP planuje, we współpracy z zewnętrznym inwestorem, utworzyć na 28-hektarowej działce swoiste biznesowe City. Dzięki przedsięwzięciu mieszkańcy miasta zyskają nową, funkcjonalną przestrzeń, spełniającą ich potrzeby – opowiada Jarosław Bator, członek zarządu PKP S.A.

Na razie spółka nie zdradza szczegółów koncepcji, ale znany jest jej ogólny zarys. W dworcowym gmachu ma powstać centrum kultury, restauracje i kafejki, dookoła niego mają wyrosnąć biurowce i niewielki, ekskluzywny pasaż handlowy. Co więcej, PKP rozważa nawet utworzenie podziemnego dworca z pociągami kursującymi w kierunku lotniska, a nawet Jaworzyny, Wałbrzycha, Jeleniej Góry czy Środy Śląskiej. Budowa z pełnym impetem powinna ruszyć w 2017 r., a jej koszt szacuje się na ok. 2 mld zł. Ze względu na szeroki zakres inwestycji, realizacja całego projektu zostanie rozłożona na kilka lat – zaznacza Jarosław Bator, członek zarządu PKP S.A.

Losy targowiska

W lipcu 2014 r. spółka PKP przejęła tereny Dworca Świebodzkiego zajmowane przez byłego najemcę, firmę J.A Plater. W tej sytuacji wrocławianie zaczęli się zastanawiać, co stanie się z niedzielnym targowiskiem. Zdania są podzielone, część wrocławian opowiada się za natychmiastowym zamknięciem targu, druga część natomiast – za jego utrzymaniem. Jak ktoś mógł w ogóle wpaść na pomysł stworzenia w tak pięknym i historycznym miejscu bazaru? – pyta Andrzej Lato, mieszkaniec okolic Dworca Świebodzkiego. Przecież to poroniony pomysł. Targowisko tylko powoduje większe zaśmiecenie i niszczenie jego terenu – dodaje.

PKP zdradza jednak, że przez najbliższe 2–3 lata targ nadal będzie funkcjonować, a dochody z niego częściowo pokryją pierwszy etap rewitalizacji. Na bieżąco prowadzone są drobne prace budowlane związane z eksploatacją targowiska – zdradza Jarosław Bator, członek zarządu PKP S.A.

Pierwszy etap rewitalizacji

Już na drugi kwartał 2015 r. planowane jest rozpoczęcie rewitalizacji, która obejmie prace w reprezentacyjnej części budynku przy pl. Orląt Lwowskich. Roboty odtworzą zabytkową elewacji obiektu oraz przeprowadzony zostanie kompleksowy remont dachu – mówi Jarosław Bator, członek zarządu PKP SA. Koszt prac szacowany jest na ok. 4 mln zł.
 

 Źródło: KRN.pl | 2015-03-02