Ustawa śmieciowa w pigułce

Konsekwencją wprowadzonych zmian jest przejęcie przez gminy obowiązku organizacji systemu odbioru odpadów. Czego mieszkańcy mogą wymagać od gmin?

Polska, przystępując do Unii Europejskiej, zobowiązała się do uporządkowania gospodarki odpadami. Konsekwencją tych zobowiązań są nowe zasady odbioru odpadów, które obowiązują od 1 lipca 2013 r., wprowadzone ustawą z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 152, poz. 897). Zarządzanie odpadami i odpowiedzialność za ich właściwe zagospodarowanie przejęły gminy, a wszyscy mieszkańcy zostali objęci opłatami z tytułu gospodarowania odpadami. Nowe zasady mają umożliwić gminom osiągnięcie określonych ustawowo i wyznaczonych przez dyrektywy unijne norm odzysku surowców z odpadów.

Obowiązki gmin

Konsekwencją wprowadzonych zmian jest przejęcie przez gminy obowiązku organizacji odbioru odpadów i organizacji systemu odbioru. Gminy są obowiązane do prowadzenia odpowiedniej polityki w zakresie utrzymania czystości i porządku. Wójt, burmistrz czy prezydent miasta sprawuje też kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gminy mają obowiązek prowadzić działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Powinny udostępnić na stronie internetowej urzędu i w sposób zwyczajowo przyjęty określone informacje. Ponadto gmina jest zobowiązana do utrzymania czystości i porządku na terenach, za które nie są odpowiedzialne inne podmioty. Do obowiązków gminy należy także zapobieganie zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu pojemnikach ustawionych na chodniku. Ustawa nakazuje też obowiązkowe organizowanie przez gminę przetargów na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości lub też łącznego przetargu na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów. W przypadku, gdy nie realizuje obowiązku odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, właściciel nieruchomości jest obowiązany do przekazania odpadów komunalnych, na koszt gminy, podmiotowi odbierającemu odpady komunalne.

Deklaracja

Właściciel nieruchomości (w budynkach wielolokalowych osoba zarządzająca) jest obowiązany złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w terminie 14 dni od dnia zamieszkania na danej nieruchomości pierwszego mieszkańca lub powstania na danej nieruchomości odpadów komunalnych. W przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty, właściciel nieruchomości (osoba zarządzająca) jest obowiązany złożyć nową deklarację w terminie 14 dni od zmiany.

Opłata

Za gospodarowania odpadami komunalnymi gmina pobiera od właścicieli opłatę, która uwzględnia koszty odbierania, transportu, zbierania i recyklingu. Z opłat tych będą pokrywane też koszty stworzenia i utrzymania przez gminę punktów selektywnego zbierania odpadów. Ponadto gminy są zobowiązane stosować stawki preferencyjne dla mieszkańców segregujących śmieci. Gminy mogą wybrać z czterech metod naliczania opłaty: od liczby osób faktycznie zamieszkujących daną nieruchomość, od powierzchni, od ilości zużytej wody, od gospodarstwa domowego (stawka ryczałtowa). Każda z możliwych metod ma wady i zalety. Nie da się więc przyjąć jednej sprawiedliwej metody, która wszystkich będzie satysfakcjonować. Rada gminy musi dokonać wyboru metod naliczania opłaty oraz ustalić ich wysokość. W uchwale gmina określi też termin, częstotliwość i tryb uiszczania opłaty. Rada gminy może też, w drodze uchwały, postanowić o odbieraniu odpadów od właścicieli nieruchomości, których nie zamieszkują mieszkańcy. Przy braku takiej uchwały zasady dotyczące odbioru odpadów z takich nieruchomości pozostają na poprzednich zasadach. Przez nieruchomość niezamieszkałą rozumie się: biura, restauracje, sklepy. W przypadku nieruchomości niezamieszkanych, opłata ma stanowić iloczyn liczby pojemników z odpadami powstałymi na danej nieruchomości oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami, uchwalonej przez gminę. W przypadku nieruchomości, które są tylko częściowo zamieszkane, opłatę stanowić będzie suma opłat obliczonych oddzielnie dla części zamieszkanej i niezamieszkanej. Rada gminy może też podjąć uchwałę, na mocy której ustali sposób obliczania opłaty na terenie tych nieruchomości w sposób jednolity. W razie stwierdzenia, że właściciel nieruchomości nie uiścił opłaty albo uiścił ją w wysokości niższej od należnej, wójt, burmistrz lub prezydent miasta określi, w drodze decyzji, wysokość zaległości. Gmina będzie mogła egzekwować od niego opłatę tak jak w przypadkach zaległości podatkowych, czyli w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji, a wszelkie spory w tym zakresie rozstrzygać będą sądy administracyjne.

W budynkach wielolokalowych odpowiada zarządca

Jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany. Gdy osób takich nie ma, obowiązek składania deklaracji i odprowadzania opłaty za śmieci dotyczy bezpośrednio właścicieli lokali. Zatem w takich budynkach obowiązek składania deklaracji, zbierania od właścicieli lokali opłat i ich odprowadzanie na konto gminy spoczywa na osobach sprawujących zarząd.