Służebność przesyłu

Wprowadzenie nowego rodzaju służebności – tzw. „służebności przesyłu” ułatwi regulację sytuacji prawnej gruntów, na których będą posadowione urządzenia przemysłowe oraz przyczyni się do poprawy warunków wykonywania działalności gospodarczej prowadzonej z wykorzystaniem takich urządzeń.

11 kwietnia 2008 r. Sejm uchwalił, w oparciu o rządowy projekt zmiany ustawy Kodeks cywilny oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego i przekazał Prezydentowi oraz Marszałkowi Senatu ustawę o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta ma na celu rozszerzenie możliwości umownego kształtowania statusu prawnego urządzeń przesyłowych, a także wprowadzenie nowego rodzaju służebności – tzw. „służebności przesyłu”. Niewątpliwie ułatwi ona regulację sytuacji prawnej gruntów, na których będą posadowione takie urządzenia oraz przyczyni się tym samym do poprawy warunków wykonywania działalności gospodarczej prowadzonej z wykorzystaniem takich urządzeń. Projektowana nowelizacja poza wyżej wskazanymi ustawami wprowadzi także zmiany do ustawy o księgach wieczystych i hipoteki.

Nowy art. 49 § 1 i 2 kc ma przyjąć brzmienie następujące:

„§ 1Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.
§ 2 Osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca.”

Ponadto Kodeks Cywilny, Księga druga, Tytuł III, Dział III miałby zostać uzupełniony o rozdział Rozdział III pt. „Służebność przesyłu” o niżej wskazanej treści:

„Art. 305¹ Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
Art. 305² § 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. § 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.
Art. 305³. § 1. Służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.
§ 2. Służebność przesyłu wygasa najpóźniej wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa.
§ 3. Po wygaśnięciu służebności przesyłu na przedsiębiorcy ciąży obowiązek usunięcia urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, utrudniających korzystanie z nieruchomości. Jeżeli byłoby to nadmiernie uciążliwe lub powodowało nadmierne koszty, przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.
Art. 305⁴. Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.”

Trzeba podkreślić, że nowelizacja ta odpowiada na zapotrzebowanie praktyki, jak i niejako ustawowo potwierdza trafność dotychczasowej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy stwierdzając, że dla powstania roszczenia wynikającego z art. 231 § 2 kc wystarczy zainstalowanie trwałych urządzeń, które – mając fizyczne oparcie na sąsiednich nieruchomościach – znalazły się na trwałe w granicach przestrzennych nieruchomości określonych w art. 143 kc (I CK 26/2004) oraz podkreślając, że okoliczność, że nieruchomość władnąca wchodzi w skład przedsiębiorstwa energetycznego sama przez się nie wyklucza możliwości zrealizowania przez strony umowy o ustanowienie służebności gruntowej (III CZP 79/2002), a także dopuszczając żądanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z zajętej części nieruchomości, za okres nieprzedawniony (I CK 14/2005), oraz zaznaczając, że „właściciele gruntów mają prawo do godziwej rekompensaty od przedsiębiorstw, do których należą znajdujące się na ich gruntach urządzenia tj. kable, rurociągi czy transformatory” (III CSK 556/2004) stał na stanowisku maksymalnego dostosowania zasad rozliczeń między przedsiębiorstwem a właścicielem gruntu, przy równoczesnym maksymalnym poszanowaniu prawa własności gruntu.

powrót do listy artykułów