Skutki podatkowe podziału majątku

Podział majątku dorobkowego małżonków nie rodzi obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Bez znaczenia dla skutków podatkowych jest to, czy podział był ekwiwalentny czy nieekwiwalentny.

Przedmiotem interpretacji podatkowej była ocena skutków podatkowych podziału majątku wspólnego. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich. Z przywołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego dobra małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Przychodem z podziału jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych przez jednego z małżonków z tytułu podziału. Wartość majątku i spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 682). W świetle art. 31 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną. Cechą charakterystyczną tego typu współwłasności jest to, że nie można ustalić wielkości udziału małżonków we współwłasności (współwłasność bezudziałowa). W myśl art. 35 Kodeksu – w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), na podstawie orzeczenia sądu (art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Co do zasady, z chwilą ustania wspólności ustawowej, dotychczas kwalifikowana jako bezudziałowa, zostaje zastąpiona przez współwłasność w częściach ułamkowych. Od tej chwili małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, niezależnie od tego, w jakim stopniu każdy z nich przyczynił się do jego powstania. W myśl art. 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Z reguły jest to stan przejściowy, który prowadzi do podziału majątku, choć podział ten nie jest obowiązkowy. Może on nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków. Zgodnie z orzecznictwem sądów, strony mogą dokonać umownego podziału majątku, nie zachowując reguły równych udziałów, co może wynikać ze wzajemnego obrachunku obejmującego splot interesów osobistych, majątkowych, rodzinnych, biznesowych i innych wykraczających poza ramy majątku dorobkowego.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że wnioskodawczyni oraz były małżonek na podstawie ugody sądowej z 21.10.2014 r. dokonali podziału majątku wspólnego. W następstwie wnioskodawczyni otrzymała składniki majątku o wartości wyższej niż małżonek. Uwzględniając przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz przywołane uregulowania prawne, stwierdzić należy, że otrzymanie przez wnioskodawczynię składników majątku w wyniku podziału majątku wspólnego nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na mocy zacytowanego przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie będzie miało w tej sytuacji znaczenia to, że wnioskodawczyni otrzymała więcej niż jej małżonek i fakt, iż pomiędzy małżonkami wystąpiły dopłaty lub spłaty z tego tytułu. Zatem bez znaczenia dla skutków podatkowych jest to, czy podział majątku wspólnego małżonków był ekwiwalentny czy nieekwiwalentny. W konsekwencji, podział majątku dorobkowego małżonków nie rodzi po stronie wnioskodawczyni obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna z dnia 15.03.2018 roku syfn. 0111-KDIB2-2.4011.418.2017.3.HS