Recykling materiałów budowlanych – na czym polega i jak wygląda w Polsce?

Recykling to zagadnienie, które z roku na rok zdobywa coraz większą popularność. Związane jest to nie tylko ze wzrostem społecznej świadomości ekologicznej, ale również kolejnymi przepisami wprowadzanymi przez Unię Europejską. Jak ta kwestia wygląda w przypadku sektor budowlanego?

Odpady budowlane i rozbiórkowe to jeden z elementów odpadów przemysłowych. Szacuje się, że stanowią one ok. 30 proc. wszystkich śmieci wytwarzanych w UE.  Building Performance Institute Europe podaje, że każdego roku w krajach członkowskich produkuje się aż 450-500 milionów  tego typu odpadów. Pochodzą one nie tylko z nowych inwestycji, ale również przeprowadzanych remontów, modernizacji i przebudów już istniejących budynków. Wg. dyrektywy unijnej od zeszłego roku w Polsce przynajmniej 70 proc. z nich powinno podlegać recyklingowi, czyli przetworzeniu i ponownemu wykorzystaniu. Czy rzeczywiście tak się dzieje?

Okazuje się, że obecnie nie ma jednoznacznych norm prawnych, które regulowałyby tę kwestię. Pojawiają się kolejne przepisy, jak chociażby nowelizacja ustawy o odpadach, wprowadzona na początku roku przez Ministerstwo Środowiska i Klimatu. Dotyczy ona obowiązkowej segregacji materiałów budowlanych zagrożonej karą grzywny. Przepisy są jednak bardzo zawiłe, a ich egzekwowanie trudne. W związku z tym w praktyce recykling materiałów budowlanych wciąż jest kwestią dobrej woli deweloperów, pracowników budowlanych oraz osób prywatnych, które przeprowadzają remonty w swoich mieszkaniach.

Które materiały budowlane nadają się do recyklingu?

Za odpady remontowo-budowlane uznaje się beton, pustaki, cegły, gruz betonowy i ceglany, drewno, szkło oraz elementy ceramiczne i styropian. Aby nadawały się do recyklingu, konieczna jest ich właściwa segregacja. Najprostszym sposobem jest zamówienie specjalnych kontenerów. Obecnie w Polsce funkcjonuje wiele firm, które zajmują się kompleksową obsługą budów pod tym względem – dostarczają kontenery, odbierają odpady, a następnie, jeśli jest to możliwe, poddają je recyklingowi.

Do ponownego przetworzenia nadają się jedynie te odpady, w przypadku których możliwe jest odseparowanie poszczególnych elementów, takich jak beton, pręty zbrojeniowe, szkło czy drewno.

Ponowne wykorzystanie gruzu

Najczęściej wykorzystywanym materiałem budowlanym, nadającym się do przetworzenia jest gruz, pochodzący z płyt gipsowo-kartonowych, wyburzonych ścian działowych, paneli sufitowych, płytek itp. Po zmieleniu przetwarza się go na nowe płyty gipsowo-kartonowe, wykorzystywane podczas budowy i wykańczania kolejnych budynków.

Gruz betonowy i ceglany jest również bardzo cennym surowcem wtórnym, używanym np. jako tworzywo stabilizujące do wzmacniania gruntu oraz podbudowy nowych dróg. Wykorzystuje się go do tworzenia fundamentów pod nowe budynki, chodników, wałów oraz nasypów kolejowych, a także do tworzenia nowych mieszanek betonowych. Pozwala to na dokonanie sporych oszczędności.

Recykling materiałów drewnianych

Podczas prac remontowych i rozbiórkowych często powstaje wiele odpadów drewnianych. Te, które są wolne od kleju czy niepożądanych substancji chemicznych zostają przetworzone. Najczęściej wykorzystuje się je do tworzenia nowych produktów, takich jak np. panele meblowe czy kompozyty WPC. Czasem przekazywane są również do zakładów ogrzewania, gdzie stają się również źródłem energii.

Świadomość ekologiczna w sektorze budowlanym

Deweloperzy chętnie korzystają z produktów pochodzących z recyklingu (takich jak np. mieszanki betonowe), ponieważ są one znacznie tańsze, niż te pochodzące z kruszywa z zasobów naturalnych. Pozwala to na obniżenie kosztów inwestycji. Dużą motywacją jest również możliwość zdobycia certyfikacji dla wybudowanych budynków. System LEED przywiązuje bardzo dużą wagę do zrównoważonego budownictwa i ekologii, a tym samym do wykorzystywanych materiałów. Aby uzyskać dodatkowe punkty, konieczne jest udowodnienie, że zawartość materiałów budowlanych pochodzących z recyklingu w danej inwestycji wynosi przynajmniej 10 proc.

Europejski przykład na najwyższym poziomie

Mimo zmian poczynionych w ostatnich latach nasza pozycja na tle innych państw europejskich wciąż jest dość słaba. Zdecydowanym liderem w kwestii recyklingu materiałów budowlanych i remontowych jest Szwajcaria. Najnowsze badania pokazują, że na wysypiska śmieci trafia tam zaledwie 5 proc. tego typu odpadów. Cała reszta zostaje ponownie wykorzystana. Na szeroką skalę używa się tam np. cementu z odzysku. Popularne jest również budowanie nowych dróg przy użyciu materiałów z recyklingu. Aby zwrócić uwagę na możliwości, jakie daje przetwarzanie odpadów budowlanych, Szwajcarski Federalny Instytut Badań Materiałów (skrót oryginalny EMPY) w ramach eksperymentu przeprowadził remont mieszkania jedynie przy użyciu materiałów z recyklingu.

Materiały budowlane pochodzące z recyklingu to krok w stronę zrównoważonego rozwoju miast oraz ochrony środowiska naturalnego. Polscy deweloperzy oraz inwestorzy mają coraz większą świadomość, jak ważne jest to zagadnienie. Znacznie częściej, niż jeszcze 5-10 lat temu zwracają uwagę na to, czy kupowane przez nich produktu nadają się do przetworzenia, czy posiadają specjalne certyfikaty. Najważniejszą normą, którą należy brać w tej kwestii pod uwagę, jest  ISO 14001 oraz Cradle to Cradle Certified. Również polscy producenci materiałów budowlanych, izolacyjnych i wykończeniowych przywiązują coraz większą wagę do tego, by ich produkty były przetwarzalne i przyjazne dla planety.