Okna dachowe

Okna dachowe (zwane też połaciowymi) są wbudowane w połać dachową i z tego względu znajdują zastosowanie w adaptowanych poddaszach i nie tylko. Są dostępne w różnych formatach, mają wymiary dopasowane do powszechnie stosowanych odstępów krokwi i różnych kątów nachylenia połaci. Mogą być stosunkowo łatwo wbudowywane we wszelkie popularne dachy płaskie i skośne (o nachyleniu od ok. 20° do 90°), a także dachy zielone.

Okna połaciowe przepuszczają od 30 do 50 proc. więcej światła w porównaniu z oknami zamontowanymi pionowo. Prawidłowe doświetlenie pomieszczenia światłem naturalnym określa się stosunkiem powierzchni okna w świetle ościeżnicy do powierzchni podłogi doświetlanego pomieszczenia. W pomieszczeniach użytkowych stosunek ten powinien wynosić 1:5–1:8, a w pomocniczych 1:8–1:12. Dobierając kilka mniejszych okien, uzyskamy korzystniejszy, bo bardziej równomierny rozkład światła dziennego, niż stosując jedno duże okno.

Na rozkład światła dziennego ma również wpływ wysokość, na jakiej są zamontowane okna. Im wyżej są umieszczone, tym pomieszczenie jest lepiej doświetlone. Podobny efekt można osiągnąć przez odpowiedni montaż szpalet wewnętrznych – dolna szpaleta prostopadle do powierzchni podłogi, górna równolegle. Wysokość okna połaciowego ustala się w zależności od spadku dachu (tzn. im mniejszy kąt nachylenia połaci dachu, tym większe okno). Aby zapewnić bezpieczne użytkowanie okna, dolna krawędź szyby powinna być na wysokości od 120 do 140 cm, a górna – od 180 do 200 cm nad podłogą. Zachowanie tych wymogów pozwoli nam na swobodne przechodzenie pod oknem również wtedy, gdy jest otwarte.

Powierzchnia szyby musi stanowić przynajmniej 10 proc. powierzchni użytkowej pomieszczenia. Warunek ten nie dotyczy łazienek i innych pomieszczeń pomocniczych. Szerokość okna należy dobierać tak, aby nie była konieczna ingerencja w konstrukcję dachu. Najlepiej, gdy szerokość okna jest nieco mniejsza (do 5 cm) od odległości między krokwiami. W przypadku większych okien trzeba je umieszczać tak, aby w razie potrzeby wyciąć ewentualnie fragment tylko jednej krokwi. Co ważne, należy unikać przecinania dwóch sąsiednich krokwi, ponieważ może to znacznie osłabić konstrukcję dachu.

 

 

Wartość użytkową okien określają cztery parametry:

• izolacyjność cieplna,
• izolacyjność akustyczna,
• szczelność na infiltracje powietrza,
• szczelność na wody opadowe.

W przypadku okien połaciowych, współczynnik izolacyjności cieplnej U nie powinien przekraczać 2,6 (W/m2K), natomiast współczynnik izolacyjności akustycznej Rw powinien wynosić od 25 do 30 dB. Na rynku są dostępne okna o podwyższonej izolacyjności akustycznej, w których współczynnik Rw wynosi więcej niż 35 dB.

Okna dachowe muszą być w stanie przenosić obciążenia na przykład od zalegającego na dachu śniegu lub od uderzeń gradu. Z tego powodu bardzo ważne jest odpowiednie oszklenie okna – szyba zewnętrzna (w szybie zespolonej) powinna być specjalnie wzmocniona folią. W tym celu można też zastosować szyby wykonane ze szkła hartowanego. Ze względu na umiejscowienie okien połaciowych istotne jest, aby były one szczelne i nie przepuszczały wody spływającej po dachu.

 

 

Podstawowe elementy okna połaciowego to ościeżnica (rama wbudowana w otwór okienny) oraz skrzydło. Skrzydło składa się również z ramy (tak zwanego ramiaka) oraz szyby. Okna zaopatrzone są zwykle w nowoczesne okucia obwiedniowe łączące skrzydło z ościeżnicą. Okucie obwiedniowe umożliwia ryglowanie skrzydła w ościeżnicy na całym obwodzie (w kilku punktach). Otwieraniem okna steruje jedna klamka – w zależności od jej położenia można okno uchylić, rozewrzeć lub rozszczelnić. Okucia obwiedniowe powinny charakteryzować się wytrzymałością na określoną liczbę cykli otwierania i zamykania (poddawane są badaniom sprawdzającym). Wszystkie okna połaciowe zaopatrzone są w klamki lub uchwyty usytuowane w dolnej lub w górnej części okna, często wzdłuż całej jego szerokości. Mogą być dodatkowo wyposażone w szczelinę wentylacyjną powodującą tak zwane rozszczelnienie, które umożliwia dopływ powietrza do pomieszczenia, podczas gdy okno jest zamknięte. Szczelina może mieć wbudowany filtr powietrza zapobiegający przedostawaniu się do wnętrza pomieszczenia kurzu i owadów.

 

 

Okna dachowe montuje się do krokwi lub łat ponad całym szeregiem dachówek. Gdy mamy do czynienia z materiałem pokryciowym o grubości powyżej 2 cm, należy pod oknem ściąć lub sklepać górną krawędź pokrycia tak, aby nie było ostrych krawędzi mogących przebić ołowiany fartuch. Należy przy tym pamiętać o zachowaniu odpowiednich odstępów pomiędzy oknem a pokryciem dachu. Przy pokrywaniu dachu dachówką lub blachodachówką, odstęp ten powinien wynosić od 4 do 9 cm, a w przypadku płaskiego pokrycia – od 0 do 4 cm. Odstęp wzdłuż boków powinien wynosić od 3 do 7 cm, a nad oknem – od 6 do 15 cm. Bezwzględnie należy zachować różnicę między szerokością otworu a szerokością ościeżnicy, gdyż umożliwi nam to prawidłowe doprowadzenie materiału termoizolacyjnego. W ten sposób unikniemy tworzenia się mostków termicznych i kondensacji pary wodnej.

Okno mocuje się do krokwi za pomocą czterech kątowników montażowych. Optymalny rozstaw krokwi powinien być zbliżony do szerokości okna i może być maksymalnie od niego o 2 cm mniejszy lub o 5 cm większy. Rozstaw krokwi mniejszy od szerokości okna jest niekorzystny, gdyż utrudnia doprowadzenie izolacji termicznej do ościeżnicy. Ewentualny wymian powinien być tak umieszczony, aby można było wykonać górną wnękę okienną równolegle, a dolną prostopadle do podłogi. Wnęka zapewnia właściwą cyrkulację powietrza przy oknie, dzięki czemu szyba jest osuszana.

Trzeba również zwrócić uwagę na właściwe połączenie ościeżnicy okiennej z folią dachową. Folię należy dokładnie przyklejać do powierzchni ościeżnicy. Służą do tego specjalne taśmy samoprzylepne. Alternatywą w tym przypadku może być zastosowanie gotowych kołnierzy z folii. Gdy stosujemy folię paroprzepuszczalną, należy pamiętać, aby nad oknem zainstalować rynienkę odprowadzającą poza okno skropliny pary wodnej lub wodę pochodzącą z przecieków. Otwór w deskowaniu lub łaty wycina się, dodając do wymiaru ościeżnicy 6 cm na szerokości i 10 cm na długości. Ościeżnicę łączy się z kontrłatami lub krokwiami w odległości od 10 do 20 cm od naroży. Przykręcając kątowniki, trzeba dopilnować, aby boczne nacięcia pokrywały się z rowkiem odpowiadającym grubości istniejącej łaty. Przy montażu do pełnego deskowania, boczne nacięcia powinny wskazywać zerową grubość łat. Ościeżnicę umieszcza się w przygotowanym otworze dachu, opierając ją na krokwiach lub kontrłatach na wspornikach. W razie potrzeby można podłożyć pod kątowniki kliny drewniane, po czym przykręcić do krokwi dolne kątowniki. Po wstawieniu skrzydła sprawdza się, czy właściwie się ono zamyka. Jeśli nie, regulacji dokonuje się klinami górnych kątowników. Dopiero wówczas można je przykręcić.

Kołnierz uszczelniający składa się z czterech elementów, dobieranych w zależności od rodzaju pokrycia dachu. Element dolny kołnierza dla dachów płaskich wykonany jest z blachy, a do pokryć falistych lub wysokoprofilowanych wyposażony jest w ołowiany fartuch. Oba elementy boczne kołnierza są przystosowane do pokryć cienkich płaskich lub płaskich łuskowatych. Dla pokryć profilowanych dodatkowym wyposażeniem są kliny uszczelniające z gąbki. Element górny jest umieszczany nad ościeżnicą okienną jako ostatni.

Montaż kołnierzy rozpoczyna się od ułożenia dolnego elementu – należy przybić go do ościeżnicy małymi gwoździami z dużymi główkami (papiakami). Następnie dłonią lub młotkiem gumowym trzeba dopasować fartuch ołowiany do kształtu pokrycia dachowego. Boczne elementy kołnierza przybija się do boków ościeżnicy oraz do łat. Służą do tego pomocnicze paski z blachy, które są zwykle dołączone do zestawu. Element dolny należy połączyć z bocznymi przez zawiniecie pasków z blachy. Na koniec zakłada się i przymocowuje górny kołnierz. Brakujące fragmenty pokrycia dachowego trzeba uzupełnić, zachowując wymagane odstępy opisane przy montażu ościeżnicy. Szczelność (zwłaszcza na działanie wiatru) zapewni wypełnienie przestrzeni pomiędzy kołnierzem a pokryciem dachu klinami uszczelniającymi, przystosowanymi do kształtu szczeliny.

 

 

Okna dachowe są najczęściej klasyfikowane ze względu na sposób otwierania. Na rynku dostępne są różne okna połaciowe o konstrukcji zależnej od kierunku i sposobu otwierania skrzydła okiennego.

Okna obrotowe są najczęściej stosowanym typem okien. Okno obrotowe otwiera się przez obrót skrzydła wokół osi. Pozioma oś obrotu może być usytuowana pośrodku skrzydła lub powyżej (zaletą drugiego rozwiązania jest to, że otwarte okno nie wystaje do wewnątrz pomieszczenia). Okna obrotowe umożliwiają lepsze wykorzystanie przestrzeni pod oknem. Ponadto możliwość obrotu o 180° znacznie ułatwia mycie zewnętrznej powierzchni szyby. Okno obrotowe powinno być zamontowane tak, aby oś obrotu znajdowała się mniej więcej na wysokości głowy stojącego człowieka. Ten typ okien otwieramy zwykle za pomocą klamek lub uchwytów umieszczanych na dole lub górze okna.

Okna uchylne mają oś obrotu w górnej krawędzi ramy. Dzięki temu można swobodnie wyglądać z okna bez ryzyka uderzenia się. Okna tego typu należy montować w ten sposób, aby górna krawędź okna znajdowała się na wysokości głowy człowieka. W przypadku tego rodzaju okien do ich otwierania służą klamki umieszczone zazwyczaj w dolnej części skrzydła. Okna wyposażone są w specjalne siłowniki lub sprężyny, które uniemożliwiają przypadkowe zamknięcie się okna po jego otwarciu.

Okna uchylno-obrotowe są rozwiązaniem nieco bardziej skomplikowanym, a przez to – droższym. Okna tego typu mają podwójny system otwierania. Można je otwierać (uchylać) od góry, a dodatkowo istnieje możliwość uniesienia dolnej krawędzi okna za pomocą systemu dźwigni i przeciwwag oraz obrót wokół krawędzi górnej. Na rynku dostępne są także okna uchylno-przesuwne, które umożliwiają podniesienie skrzydła i przesunięcie go w bok.

Okna rozwieralne są wykonywane jako prawostronne i lewostronne, w zależności od kierunku otwierania skrzydła. Bardzo często są to po prostu wyłazy dachowe zaprojektowane z myślą o dekarzach i kominiarzach. Zwykle posiadają blokadę uniemożliwiającą samoczynne zamknięcie się okna. Okna nieotwieralne (nierozwieralne) pełnią rolę świetlików doprowadzających światło do pomieszczenia. Okno kolankowe stosowane jest w przypadku ścian kolankowo-pionowych i połączone jest ze standardowym oknem dachowym za pomocą specjalnego kołnierza kolankowego. Umożliwia on montaż w dachu o nachyleniu od 20° do 55°, a jego rozmiar uzależniony jest od wymiaru okna dachowego. Dzięki zastosowaniu okna kolankowego poprawiamy doświetlenie pomieszczenia i zwiększamy pole widzenia przez okno. Okna kolankowe dostępne są w wersji otwieranej i nie otwieranej. Ta pierwsza może być wyposażona w blokadę zabezpieczającą okno przed pełnym otwarciem.

 

 

Przy dużym nasłonecznieniu na poddaszu potrzebne jest czasem zacienienie. Taką rolę spełniają żaluzje i dekoracyjne rolety przyciemniające. Dodatkowo nadają one indywidualny charakter każdemu wnętrzu. Najlepiej jest zdecydować się na nie już przy zakupie okna, ale również później bez problemu zainstalujemy je do zamontowanego już okna. Okna posiadające odpowiednie oznaczenia (typ i rozmiar okna), których znajomość pozwala łatwo dobrać pasujące dodatki: rolety w różnych kolorach, pokryte tworzywem redukującym dopływ światła, zwykłe lub plisowane, zaopatrzone w drążki (do obsługi okien wysoko usytuowanych) lub prowadnice; nieużywane rolety są chowane pod osłoną zabezpieczającą, żaluzje zewnętrzne lub wewnętrzne z napędem ręcznym lub elektrycznym, markizy wykonane z materiału odpornego na działanie czynników atmosferycznych, systemy elektrycznego otwierania i zamykania, zamki antywłamaniowe montowane w górnej części ościeżnicy.

Czy ten artykuł był dla Ciebie interesujący?