Ogrodzenie na czasie

Większość właścicieli domów jednorodzinnych ceni zacisze własnego domu oraz otaczającego go ogrodu i traktuje je jako oazę bezpieczeństwa i spokoju. Broniąc swojej prywatności przed zgiełkiem ruchliwej ulicy i ciekawskimi spojrzeniami sąsiadów, wznosimy ogrodzenie otaczające naszą posesję. Oprócz trwałego wyznaczenia granic własności, ogrodzenia stanowią także zabezpieczenie terenu przed wstępem nieproszonych gości. Dobrze sprawdzają się również jako osłony przed podmuchami wiatru.

Przed przystąpieniem do wyboru projektu ogrodzenia oraz realizacji warto zapoznać się z podstawowymi, uregulowanymi przez prawo budowlane warunkami i zasadami jego budowy. Wznoszenie ogrodzenia nie wymaga pozwolenia na budowę. W przypadku, gdy ogrodzenie przekracza wysokość 2,20 m oraz jest zlokalizowane przy ulicy, placu lub innym miejscu publicznym, wymagane jest zgłoszenie budowy w gminnym wydziale architektury lub starostwie. W urzędach tych należy przedłożyć zgłoszenie wraz ze szkicem ogrodzenia, mapę z jego przebiegiem oraz dokument potwierdzający prawo własności gruntu. W celu poprawnego wytyczenia przebiegu ogrodzenia zgodnie z granicami posesji zapisanymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego powinniśmy skorzystać z usług geodety.

Mogłoby się wydawać, że budowa ogrodzenia to nic trudnego. W praktyce jednak okazuje się, że już na początku musimy podjąć wiele decyzji. Przede wszystkim powinniśmy mieć świadomość, że ogrodzenie będzie nam służyć przez wiele lat, a jego ewentualna przebudowa może być kosztowna. Decydując się na dany rodzaj ogrodzenia, w pierwszej kolejności powinnyśmy rozważyć, czy będzie ono pasowało do stylu architektonicznego naszego domu oraz otaczającego go krajobrazu. Ważnym czynnikiem, który również musimy uwzględnić, jest rodzaj i wygląd materiałów. Ich wybór jest w dużej mierze uzależniony od zasobności naszej kieszeni. Niewskazane jest łączenie zbyt wielu różnych materiałów, może to bowiem niekorzystnie wpłynąć na ostateczny efekt wizualny.

Każde ogrodzenie składa się z fundamentu, słupków, przęseł i cokołów. Zalecana głębokość zagłębienia fundamentu wynosi 80–120 cm, czyli poniżej strefy przemarzania gruntu. Fundament powinien być wykonany z betonu nienasiąkliwego i wystawać 10–20 cm ponad powierzchnię ziemi. Jego szerokość wynosi zwykle 20–30 cm. W celu uniknięcia pęknięć fundamentu stosuje się dylatację pionową z wykorzystaniem papy, w odległościach nie większych niż 6 m.

Słupki to podpory przęseł, furtek i bram, które stabilizują ogrodzenie i mocują je w gruncie. Najczęściej spotykane są słupki metalowe, murowane z cegły klinkierowej lub kamienia naturalnego, wylewane oraz drewniane. Każdy słupek, bez względu na rodzaj materiału, z jakiego jest zbudowany, powinien być zabezpieczony od góry spadzistym nakryciem chroniącym go przed zawilgoceniem. Wysunięcie nakrycia minimum 5 cm poza ściankę słupka oraz odpowiednie jego wyprofilowanie zapewni skapywanie wody poza ogrodzenie, a nie zaciekanie po ściance słupka.

Przęsła to ażurowe lub lite konstrukcje stanowiące główną część ogrodzenia, mocowane pomiędzy słupkami. Różnorodność form i materiałów, z jakich są budowane, jest równie duża jak słupków. Przęsła najczęściej są montowane do słupków za pomocą stalowych płaskowników. Musimy pamiętać o ich zamocowaniu podczas murowania lub wylewania słupków.

Cokoły nadają ogrodzeniu ostateczny efekt wykończeniowy. Stosuje się je w celu zmniejszenia wysokości przęsła lub jako murki oporowe do podtrzymania wyżej położonego gruntu.

Formy ogrodzeń mogą być bardzo różne. Począwszy od prostych płotów z drewna bądź siatki przez murowane, metalowe i plecione, kończąc na unikatowych, artystycznie wykonanych ogrodzeniach o bogatej ornamentyce. Do nowoczesnych domów pasują proste, metalowe ogrodzenia, a do rezydencji w stylu dworkowym bogato zdobione ogrodzenia kute i żeliwne. Naturalne drewno najlepiej komponuje się z domami drewnianymi.

Jeszcze do niedawna stalowa siatka królowała jako najpopularniejszy materiał ogrodzeniowy ze względu na niski koszt zakupu, trwałość i łatwość w montażu. Siatka może być wykonana z drutu wiązanego pionowo, poziomo lub w formie palisady, ocynkowana lub pokryta plastikiem. Najczęściej siatki montuje się na metalowych słupkach zabetonowanych w gruncie lub w podmurówce. Z uwagi na niewielkie walory estetyczne, metalowe siatki wypierane są w ostatnim czasie przez bardziej oryginalne typy ogrodzeń.

Szeroką popularność szczególnie w krajobrazie wiejskim zdobyły ogrodzenia drewniane. Pasują do wielu stylów architektonicznych, przede wszystkim do domów drewnianych lub wykończonych drewnianymi elementami. Drewno daje nam nieskończoną możliwość komponowania ciekawych form ogrodzeń. Drewniane przęsła mogą być skonstruowane z desek ustawionych pionowo, poziomo lub ukośnie. Sztachety przymocowane są do metalowych płaskowników lub drewnianych łat. Możemy również wykorzystać gotowe panele drewniane wykonane z cienkich listewek (tzw. płoty lamelowe) ułożonych „na zakładkę”, przeplatających się wzajemnie lub tworzących kratownicę. Korzystnie jest umocować drewniane przęsła na podmurówce, a części dotykające powierzchni gruntu zabezpieczyć, np. smołą. Przy zakupie drewna powinniśmy zwrócić uwagę na stopień trwałości konkretnego gatunku. Do najbardziej trwałych należą: dąb, wiąz, modrzew oraz orzech, średnio trwałe to: sosna, jodła, świerk i jesion. Nie zaleca się stosować mało trwałych gatunków takich jak: brzoza buk, topola i lipa. Jedną z podstawowych wad ogrodzeń drewnianych jest podatność na niekorzystne warunki atmosferyczne oraz niszczące działanie grzybów i owadów, które przyczyniają się do szybszego murszenia i pękania. W celu przedłużenia trwałości drewnianych elementów konieczne jest impregnowanie oraz regularna konserwacja ogrodzenia za pomocą bejcy, lakierów oraz farb kryjących do drewna.

Równie intensywnej konserwacji i zabezpieczenia antykorozyjnego wymagają ogrodzenia metalowe. Produkuje je się ze stali lub z aluminium. Najczęściej spotykane są parkany ze stalowych kształtowników – prętów o okrągłym przekroju, płaskowników oraz kątowników. Elementy te ustawione są zwykle pionowo i połączone na górze oraz na dole poziomymi płaskownikami. Pionowe kształtowniki często są zakończone szpikulcem lub strzałką. Dużym zainteresowaniem w ostatnich latach cieszą się również ogrodzenia z odlewów żeliwnych. Są równie trwałe jak ogrodzenia kute, ale mają jedną przewagę – są dużo tańsze. Odlewy można zamówić według własnego projektu lub skorzystać z gotowych wzorów. Najbardziej dekoracyjne i bogato zdobione są ogrodzenia kute ręcznie. Korzystając z usług artystycznych zakładów kowalskich, możemy mieć pewność, że nasze ogrodzenie będzie niepowtarzalne i jedyne w swoim rodzaju. Decydując się na tego typu przęsła, musimy jednak pamiętać, że są one bardzo ciężkie i wymagają wzmocnionej konstrukcji słupków.

Mało ciekawe z punktu widzenia walorów wizualnych są ogrodzenia betonowe, do których nie wszyscy zdążyli się jeszcze przekonać. Na pewno ich dużą zaletą jest fakt, że są tanie i nie wymagają skomplikowanych zabiegów konserwacyjnych. Dobry beton powinien charakteryzować się także dużą mrozoodpornością i wodoszczelnością, co będzie decydowało o jego wytrzymałości na uszkodzenia. Ogrodzenia betonowe z uwagi na swój ciężar sprawiają wiele kłopotu podczas transportu i montażu. Do produkcji przęseł betonowych stosuje się cement, piasek, wodę oraz siatkę zbrojeniową. Dzięki takiej mieszance jest on bardzo plastyczny i łatwy w formowaniu dowolnych kształtów. Obecnie wiele firm ma w swoich ofertach gotowe prefabrykowane elementy betonowe. Powinniśmy jednak pamiętać, że zastosowanie ich na zbyt dużej powierzchni daje nieciekawy efekt.

Najpopularniejsze ogrodzenia betonowe są tworzone wyłącznie z przęseł składających się z dwóch lub trzech oddzielnych paneli oraz słupków. Do ich montażu nie stosuje się żadnych łączników. W ostatnich latach modne stało się łączenie betonu z innymi materiałami, np. z drewnem czy metalem. Przy takim ogrodzeniu betonowe pozostają słupki oraz dolna część przęsła – podmurówka, a górna część jest wypełniona drewnianymi sztachetami lub kształtownikami.

Bardzo wiele możliwości aranżacji ciekawego ogrodzenia dają nam konstrukcje murowane. Najczęściej wykorzystywanymi materiałami do ich budowy są: kamień surowy lub obrabiany, cegła, pustaki, zwykła cegła i bloczki z gazobetonu umożliwiające wykonanie muru tynkowanego.

Do budowy murów ceglanych powinno się stosować cegłę klinkierową z uwagi na to, że jest bardziej wytrzymała na warunki atmosferyczne od innych, np. licówki. Barwa i faktura cegieł zależy od gliny, z której są wykonane, i od wypalania. Zewnętrzne powierzchnie cegieł mogą być gładkie albo lekko faliste, w zależności od tego, czy glina była cięta drutem. Stosując wiele kolorów cegieł, możemy ozdobić nasze ogrodzenie poziomymi lub ukośnymi pasami bądź stworzyć bardziej skomplikowany mozaikowy wzór.

Największą różnorodnością charakteryzują się mury kamienne ze względu na szeroką gamę dostępnych kamieni. Piaskowce, wapienie i łupki łatwo rozłupują się wzdłuż płaszczyzn, a technika układania poszczególnych warstw jest taka sama jak w ogrodzeniach z cegieł. Mury z kamienia łupanego można stawiać używając zaprawy lub tradycyjną metodą na sucho bez zaprawy. Okrągłe kamienie polne, otoczaki lub nieregularne okruchy skalne nadają się świetnie na tzw. mury dzikie oraz cyklopowe.
Budując jakiekolwiek ogrodzenie tynkowane, musimy pamiętać, że są one wrażliwe na zawilgocenie. Dlatego mur taki powinien mieć cokół i zwieńczenie w formie okapu lub daszka (tzw. kapinos). Ze względu na dużą plastyczność tynku większe powierzchnie murów możemy ozdabiać rozmaitymi fakturami, zacierając go na różne sposoby oraz dowolnie barwiąc.

Mniej popularne są ogrodzenia z PCV. Wykonane z zamkniętych profili z tworzywa sztucznego, kształtem przypominają ogrodzenia drewniane. Ich zaletą jest łatwość montażu i niewielka waga. Produkowane są w różnych kolorach. Możemy zakupić gotowe przęsła lub pojedyncze elementy do samodzielnego złożenia. Idealnie pasują stylem do domów wykończonych sidingiem winylowym lub drewnianych. Dużą zaleta ogrodzeń z PCV jest to, iż nie wymagają konserwacji, co jest konieczne w przypadku ogrodzeń drewnianych i metalowych.

Integralnym fragmentem każdego ogrodzenia jest furtka i brama. Zbudowane najczęściej z tych samych materiałów co przęsła, powtarzają ich układ i rysunek, co daje korzystny efekt harmonii całego ogrodzenia. Zgodnie z przepisami prawa budowlanego furtka i brama nie mogą się otwierać na zewnątrz. Nie mogą mieć też progów, a teren pod nimi powinien być płaski. Minimalna szerokość furtki, w świetle słupków, wynosi 0,9 m, a bramy 2,4 m.
Lokalizacja, materiał i rozmiary bramy powinny być tak dopasowane do naszej działki, aby brama była wygodna w użyciu i zapewniała nam swobodny wjazd na posesję. Obecnie na rynku możemy kupić bramy przesuwne szynowe i samonośne oraz rozwieralne (tzw. uchylne) jedno- lub dwuskrzydłowe.

Bramy przesuwne są zawsze jednoskrzydłowe i przesuwają się po wewnętrznej stronie ogrodzenia. Brama taka składa się z dwóch słupków: prowadzącego i skrajnego oraz prowadnicy. Słupek prowadzący jest odpowiedzialny za utrzymanie skrzydła w pionie i prawidłowy ruch, a zadaniem skrajnego jest przytrzymanie skrzydła, aby nie wysunęło się całkowicie z prowadnicy. Skrzydło bramy przesuwnej szynowej przesuwa się na kółkach po szynie zamontowanej w nawierzchni wzdłuż bramy. Długość szyny powinna odpowiadać dwóm długościom skrzydła bramy. W bramach przesuwnych samonośnych skrzydło w świetle słupków przesuwa się na specjalnych rolkach zamocowanych w dolnej części słupka prowadzącego, nie dotykając gruntu. Jest to możliwe, ponieważ brama taka musi mieć przeciwwagę, aby ciężar skrzydła się równoważył. Jest to bardzo istotny element, ponieważ przy wyborze takiej bramy musimy przewidzieć więcej miejsce na swobodne otwieranie skrzydeł.

Jak sama nazwa wskazuje, bramy uchylne jedno- lub dwuskrzydłowe składają się z jednego lub dwóch skrzydeł zawieszonych na słupkach, których konstrukcja i wymiary muszą być odpowiednio dobrane do wielkości i ciężaru bramy. Otwieranie bramy odbywa się za pomocą zawiasów.
Bramę wjazdowa na posesję możemy zaopatrzyć w mechanizm automatycznego otwierania. Użycie pilota do zdalnego otwarcia bramy to nie tylko wygoda, ale również zwiększenie naszego bezpieczeństwa. Napędy do otwierania bram składają się z dwóch elementów: z urządzenia poruszającego skrzydłem i automatu sterującego (programatora). W bramach rozwieralnych ruch skrzydeł umożliwiają podłużne siłowniki hydrauliczne lub elektromechaniczne. Programator w specjalnej obudowie jest montowany na słupku bramy. Skrzydła bram przesuwnych napędza motoreduktor – niewielkie urządzenie przypominające silnik elektryczny. Połączony z programatorem, funkcjonuje razem z nim jako jeden element uruchamiany pilotem. Siłowniki i motoreduktory zawierają sprzęgła bezpieczeństwa, które zatrzymują ruch skrzydeł bramy, gdy natrafią na jakąś przeszkodę.

Automatyczne napędy zaopatrzone są w urządzenia czuwające nad prawidłowym funkcjonowaniem bramy. Są to: fotokomórki, lampy ostrzegawcze, wyłączniki krańcowe itp. W razie awarii lub przerwy w dopływie prądu bramę można otworzyć ręcznie po wcześniejszym odblokowaniu napędu specjalnym kluczem. Istnieje również możliwość zainstalowania włącznika otwierającego bramę na słupku lub przy domofonie w domu.

Na bramie możemy zamontować bramofon lub wideodomofon. Urządzenia tego typu składają się z kasety z mikrofonem lub kamerą zainstalowana przed wejściem oraz połączonego z nią aparatu domofonowego.

Wybrane ogrodzenie powinno „cieszyć nasze oko” oraz umożliwiać bezpieczne zamieszkiwanie w wymarzonym domu. Harmonijnie dobrane ogrodzenie pod względem materiału, barwy, proporcji, a także ozdobnych detali architektonicznych stanie się źródłem naszej radości i zadowolenia. Nie żałujmy więc zapału, realizując własne nowatorskie pomysły przy projektowaniu naszego najbliższego otoczenia.

Czy ten artykuł był dla Ciebie interesujący?