Oddaj dom, zyskaj spokojną starość

Zapewnienie dodatkowego dochodu seniorom stało się priorytetem Ministerstwa Finansów – projekt ustawy budzi wiele emocji.

Systematyczny wzrost liczby ludności w wieku emerytalnym, a także zwiększenie przeciętnego dalszego trwania życia (w latach 2007-2035 z 71 do 77 l. u mężczyzn, a z 79,7 do 82,9 l. u kobiet), spowoduje w przyszłości wydłużenie okresu pobierania świadczeń emerytalnych, a co za tym idzie obniżenie ich wysokości. Dlatego polski rząd już dzisiaj szuka dobrego rozwiązania tego istotnego problemu, a w związku z tym przygotował projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym. Dużym problemem dla ustawodawców jest widoczna niechęć Polaków do oszczędzania na własną emeryturę, tym samym w rodzimym prawie potrzebne są radykalne przepisy, które przekonają społeczeństwo o bezpieczeństwie i opłacalności usług zwiększających przychody osób na emeryturze.

Europejskie wzory

Odwrócony kredy hipoteczny to sposób uzyskiwania dodatkowych dochodów, który cieszy się stosunkowo dużą popularnością wśród mieszkańców najbardziej rozwiniętych krajów europejskich. W 10 państwach UE zasady świadczenia tego typu usług są w większości podobne, lecz w niektórych przypisach można dostrzec różnice. Na szczególną uwagę zasługuje Wielka Brytania, gdzie odwrócony kredyt hipoteczny, a także sprzedaż nieruchomości z prawem dożywocia rozwinięte są najbardziej. Brytyjskie prawo określa m.in. instytucje, które mogą świadczyć takie usługi – mogą to być wyłącznie podmioty autoryzowane i podlegające nadzorowi FSA. Od 2009 r. o odwrócony kredyt hipoteczny mogą starać się także obywatele Niemiec. W tamtejszych przepisach nie została określona minimalna granica wieku. Regulacje prawne odwróconego kredytu hipotecznego występują także m.in. w Szwecji, Hiszpanii czy Francji. Warto zaznaczyć, że w niektórych krajach europejskich nadal prowadzone są prace udoskonalające działanie takich produktów, np. luki w regulacjach prawnych ma Finlandia.

Polskie realia

Obecnie w naszym kraju nie ma szczegółowych przepisów dotyczących odwróconego kredytu hipotecznego. Istnieje jednak wiele ograniczeń, szczególnie w prawie cywilnym, które utrudniają funkcjonowanie takich produktów bankowych. W aktualnym stanie prawnym oferowanie kredytów hipotecznych jest ograniczone przede wszystkim w zakresie braku możliwości zaspokojenia roszczenia z tytułu umowy odwróconego kredytu hipotecznego po śmierci kredytobiorcy. Niepokojącym zjawiskiem jest również fakt, że w ostatnio na rynku pojawiły się podmioty niezwiązane z sektorem finansowym, które świadczą podobne usługi. Dlatego Ministerstwo Finansów przygotowało projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, którego podstawę stanowiły prawne rozwiązania innych krajów.

Zgodnie z projektem odwrócony kredyt hipoteczny ma być dostępny dla wszystkich osób po 60-tym roku życia, które posiadają prawo własności, wieczystego użytkowania nieruchomości lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Kredyt ten ma, w założeniu ministerstwa, stanowić uzupełnienie emerytury. Jego udzielaniem będą mogły zająć się wyłącznie banki i instytucje ustawowo upoważnione, posiadające odpowiedni kapitał i podlegające nadzorowi finansowemu.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Ustawa o kredycie hipotecznym podzieliła Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Gospodarki mimo że jeszcze nie trafiła pod obrady rządu. Waldemar Pawlak, Minister Gospodarki przedstawił inną wersję przepisów, w której postuluje, żeby ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym uwzględniła również kwestię związane z tzw. umową dożywocia, której w projekcie nie wziął pod uwagę resort finansów.

Dla Ministra Gospodarki szczególnie niepokojącymi są przypadki, w których nieświadomi seniorzy podpisują umowy zawierające postanowienia o bezwarunkowym żądaniu zrzeczenia się prawa do użytkowania lokalu. Jak przypomniał Waldemar Pawlak podczas niedawnej konferencji, umowy dożywotnie różnią się od odwróconego kredytu hipotecznego przede wszystkim momentem przeniesienia prawa do nieruchomości na świadczeniobiorcę. Z chwilą, kiedy zawieramy umowę dożywocia własność nieruchomości przechodzi na nowego właściciela, który ma obowiązek wypłacania dożywotniej renty. Odwrócony kredyt hipoteczny pozwala na zachowanie praw własności aż do śmierci. Minister, odwołując się do przykładów seniorów oszukanych przez instytucje świadczące takie usługi, stwierdził podczas konferencji, że proponowane zmiany przepisów będą najlepszym sposobem zapewnienia bezpieczeństwa potencjalnym beneficjentom.

Poszukiwanie idealnej formy rozwiązania polskich problemów związanych z zapewnieniem dodatkowych dochodów dla seniorów powraca jak bumerang. Projekt Ministerstwa Finansów, którym podczas ostatniego posiedzenia nie zdążył zająć się rząd, miał doprowadzić do ważnych zmian w prawie. Jednak już wiadomo, że spokojna starość obywateli Polski, o którą walczą ministrowie finansów i gospodarki, zostanie okupiona długimi i niespokojnymi dyskusjami.