Nowy Program ochrony powietrza dla Małopolski

Nowy program antysmogowy dla Małopolski zakłada wprowadzenie zakazu palenia w kominkach w dniach z przekroczonymi normami zanieczyszczenia powietrza.

Dokument nie wprowadzi jednak zakazu palenia weglem i drewnem, jeżeli zainstalowane zostaną ekologiczne piece. Województwo małopolskie jest pierwszym w Polsce, w którym obowiązywać będzie zakaz dotowania kotłów węglowych z pieniędzy publicznych.

Cel: zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń powietrza

Nowy program antysmogowy został przyjęty 33 głosami radnych. Żaden radny nie był przeciw, natomiast czterech wstrzymało się od głosu, a dwóch było nieobecnych. Dokument ma na celu poprawę jakości powietrza w regionie z perspektywą na najbliższe trzy lata.
Zakłada się, że Program ochrony powietrza (POP) ma pomóc w zmniejszeniu poziomu zanieczyszczeń powietrza do granic dopuszczalnych: pyłu PM10 i PM2,5 do 2023 roku oraz benzo(a)pirenu dwutlenku azotu do 2026 roku. Prace nad dokumentem trwały ok. 11 miesięcy.

Program ochrony powietrza dla Małopolski

Jednym z zadań określonych w Programie ochrony powietrza jest przyspieszenie wymiany przestarzałych pieców. W każdej gminie utworzone zostanie stanowisko ekodoradcy oraz punkt obsługi programu dotacyjnego Czyste Powietrze. Program kładzie również nacisk na promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Dokument nie wprowadza zakazu korzystania z paliw stałych na terenie województwa. Możliwy będzie montaż kotłów na drewno, biomasę oraz węgiel pod warunkiem, że spełnią one konkretne wymagania. Rolnicy oraz ogrodnicy będą mogli korzystać z węgla i drewna do ogrzewania tuneli czy szklarni. Wyższej jakości pieca mają jednak zużywać mniej paliwa, a tym samym emitować mniejszą ilość zanieczyszczeń.

Gminy będą zobowiązane do przygotowania spisu wszystkich źródeł ogrzewania. W dokumencie rekomendowane jest to, aby co najmniej 1 proc. dochodów własnych przeznaczono na działania dotyczące ochrony powietrza. Część pozyskanych w ten sposób funduszy ma zostać wykorzystana na pomoc mieszkańcom, których warunki finansowe nie pozwalają na dostosowanie pieca do wytycznych uchwały antysmogowej.
Ponadto do zadań gmin będzie należało prowadzenie kontroli interwencyjnych palenisk i reagowanie w przypadku zgłoszeń otrzymanych poprzez aplikację Ekointerwencja w terminie nie dłuższym niż 12 godzin.

Powiatom rekomendowane jest natomiast utworzenie stanowiska ekodoradcy ds. klimatu, prowadzenie akcji informacyjnych o wytycznych uchwał antysmogowych w ramach wydawania pozwoleń na budowę i przyjmowania zgłoszeń budynków.
Powiatom proponuje się również przeznaczenie od 2021 roku co najmniej 0,5 proc. dochodów własnych na podejmowanie działań dotyczących ochrony powietrza. Ponadto na stronie internetowej powiatu do 31 października mają znaleźć się informacje o aktualnej jakości powietrza, odnośniki do aplikacji Ekointerwencja i programu Czyste Powietrze.

POP poświęca wiele uwagi na ograniczenie emisji z transportu, szczególnie dwutlenku azotu. Do 2026 roku w Krakowie mają zostać utworzone strefy czystego transportu. Zakłada się, że wówczas właściciel 12-letniego auta z silnikiem Diesla lub 20-letniego samochodu z silnikiem benzynowym, nie wjedzie do niektórych stref miasta. Konieczne jest jednak wcześniejsze wprowadzenie pewnych regulacji krajowych.

Trzy stopnie zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza

POP określa trzy stopnie zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza. Wytyczne powstały we współpracy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska.

• I stopień – średnie stężenie pyłu PM10 w ostatnich 12 godzin przekroczy 80 µg/m sześc.
• II stopień (poziom informowania) – ryzyko przekroczenia wartości średniego dobowego stężenia pyłu PM10 - 100 µg/m sześc.
• III stopień (poziom alarmowy) – ryzyko przekroczenia wartości średniego dobowego stężenia pyłu PM10 - 150 µg/m sześc.

Po przekroczeniu II i III stopnia wprowadzone zostaną działania zaradcze. Mowa tu m.in. o zakazie korzystania z dmuchaw do liści czy ograniczeniu aktywności dzieci i młodzieży na zewnątrz.

Przekroczenie któregokolwiek ze stopni wiązać się będzie z zakazem palenia w kominkach na paliwo stałe, jeżeli nie będzie on jedynym źródłem ogrzewania w domu. Regulacja ta dotyczy całego regionu, a w samym Krakowie została wprowadzona już ponad rok temu. W mieście zaobserwowano spadek o 45 proc. średniego stężenia pyłu PM10 pomiędzy sezonem zimowym 2014-2015 a 2019-2020.