Nielegalne graffiti zniknie z murów w centrach miast?

Do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach. Jego celem jest walka z rysunkami, napisami i plakatami, które często szpecą centra miast.

Do Sejmu wpłynął poselski projekt zmiany ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach. Jego celem jest wyposażenie władz samorządowych w możliwość wydawania przepisów porządkowych regulujących sposób wykonywania przez właścicieli nieruchomości obowiązku dbałości o należyty stan estetyczny budynków.

Przedstawiciele samorządu terytorialnego od dłuższego czasu zwracają uwagę, iż obecnie pozbawieni są instrumentów prawnych, które pozwoliłyby im zapewnić, iż budynki usytuowane na terenie gminy nie będą oszpecane przez nieusuwane przez właścicieli napisy, plakaty czy ogłoszenia. Problem ten jest szczególnie widoczny w przypadku nielegalnego graffiti. W wielu miastach elewacje budynków są zamalowywane rysunkami i napisami obelżywej treści, których zlikwidowania nie da się w żaden sposób wyegzekwować. Jednocześnie władze samorządowe nie są w stanie zapewnić, iż na terenie ich wspólnot wulgarne napisy i rysunki będą usuwane. Przedstawiciele administracji rządowej byli wielokrotnie informowani o konieczności dokonania odpowiednich zmian w przepisach ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zarówno przez przedstawicieli władz samorządowych, jak i ustawodawczej.

Obecnie, zgodnie z postanowieniami art. 4 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego inspektora sanitarnego uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, który to regulamin stanowi akt prawa miejscowego. W art. 4 ust. 2 ww. ustawy wskazany jest zakres przedmiotowy spraw, do których powinien odnosić się uchwalany regulamin. Przepisy regulaminu mają w założeniu stanowić uszczegółowienie obowiązków w zakresie utrzymania czystości i porządku ciążących na właścicielach nieruchomości, a określonych w art. 5 ustawy. Przykładowo w art. 4 ust. 2 pkt. 2 lit. b ustawy mowa jest o tym, iż w regulaminie powinny znajdować się „wymagania w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości” obejmujące „uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego”, a więc wymagania w zakresie realizacji obowiązku wskazanego w art. 5 ust. 4 ustawy. Obecne przepisy nie upoważniają jednak gmin do ustanawiania obowiązków usuwania ze ścian budynków „ogłoszeń, napisów i rysunków”, co potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 5 czerwca 2007 r., w którym uchylił przepisy regulaminu czystości i porządku wydanego przez gminę miejską Kraków, które nakazywały właścicielom nieruchomości usuwanie z nich „reklam, ogłoszeń, napisów i rysunków”. WSA uznał, iż badane przez niego przepisy prawa miejscowego wykraczały ponad upoważnienie przyznane przez ustawodawcę w art. 4 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Widać zatem, iż na gruncie obecnej ustawy rady gmin nie mają możliwości ustanawiać reguł z zakresie zapewnienia przez właścicieli nieruchomości należytego stanu estetycznego budynku.

Projektodawcy proponują, aby wyposażyć rady gmin w możliwość określenia w „regulaminie czystości i porządku na terenie gminy” obowiązków w zakresie dbałości o stan estetyczny nieruchomości. W związku z tym projektodawcy postulują, aby listę obowiązków określonych w art. 5 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku właścicieli poszerzyć o obowiązek „dbałości o estetyczny wygląd nieruchomości”. W dodanym w art. 5 w ust. 1 pkt 4a ustawy pojawia się jednak zastrzeżenie, iż obowiązek ten będzie ciążył na właścicielach nieruchomości wyłącznie wtedy, jeżeli w regulaminie czystości i porządku na terenie gminy określone zostaną szczegółowe zasady dotyczące wymagań w tym zakresie. Owe „wymagania w tym zakresie”, zgodnie z projektowaną treścią art. 4 ust. 2a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, mogą dotyczyć „usuwania ze ścian budynku, ogrodzeń oraz innych urządzeń infrastruktury technicznej plakatów, ogłoszeń, napisów i rysunków”, a także „utrzymania roślinności na terenie nieruchomości”. Należy podkreślić, iż wprowadzenie takich wymagań będzie miało charakter fakultatywny, a więc będzie zależeć wyłącznie od woli wspólnoty lokalnej. Projektodawcy uznali bowiem, iż zgodne z postulatem decentralizacji władzy publicznej jest wyposażenie organów samorządu terytorialnego w możliwość stosowania pewnych instrumentów prawnych, jednak przymuszanie samorządów do stosowania pewnych środków stanowiłoby zbyt daleko idącą ingerencję w swobodę decydowania władz samorządowych o sposobie rozwiązywania problemów występujących na szczeblu lokalnym.

Wprowadzone regulacje umożliwią władzom samorządowym skuteczną walkę z nielegalnym graffiti, które jest plagą większości polskich miast. Gminy uzyskają także możliwość egzekucji innych obowiązków właścicieli odnoszących się do konieczności zapewnienia dbałości o należny stan estetyczny budynku (takich jak np. obowiązek usuwania plakatów i ogłoszeń). W ocenie projektodawców można liczyć na to, że po tym jak proponowane zmiany wejdą w życie skuteczne stanie się egzekwowanie względem właścicieli nieruchomości obowiązku dbałości o ich estetyczny wygląd.