Niejasne przepisy o pomieszczeniach tymczasowych

Nowelizacja ustawy o ochronie praw lokatorów nie przyniosła doprecyzowania kwestii związanych z prawem do pomieszczeń tymczasowych. Stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Infrastruktury.

Z dniem 16 listopada 2011 r. weszły w życie przepisy uchwalonej przez Sejm w dniu 31 sierpnia 2011 r. nowelizacji ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. nr 31, poz. 266, z późn. zm., dalej: ustawa o ochronie praw lokatorów).

Zmiany w ustawie o ochronie praw lokatorów polegają m. in. na wprowadzeniu definicji pomieszczenia tymczasowego. Należy przez nie rozumieć pomieszczenie nadające się do zamieszkania, posiadające dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do ustępu, chociażby te urządzenia znajdowały się poza budynkiem, oświetlenie naturalne i elektryczne, możliwość ogrzewania, niezawilgocone przegrody budowlane oraz zapewniające możliwość zainstalowania urządzenia do gotowania posiłków, zapewniające co najmniej 5 m. kw powierzchni mieszkalnej na jedną osobę i w miarę możliwości znajdujące się w tej samej lub pobliskiej miejscowości, w której dotychczas zamieszkiwały osoby przekwaterowywane. Przy formułowaniu tej definicji zostały wykorzystane obowiązujące dotychczas przepisy zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 stycznia 2005 r. dotyczące szczegółowego trybu postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu lub pomieszczenia albo o wydanie nieruchomości oraz szczegółowych warunków, jakim powinno odpowiadać tymczasowe pomieszczenie (Dz. U. Nr 17, poz. 155).

Nowela ustawy o ochronie praw lokatorów, obowiązująca od 16 listopada 2011 r. mówi, że w przypadku wykonywania przez komornika obowiązku eksmisji z lokalu gmina wskazuje tymczasowe pomieszczenie albo noclegownię, schronisko lub inną placówkę zapewniającą miejsca noclegowe, chyba że pomieszczenie odpowiadające wymogom tymczasowego pomieszczenia wskazał wierzyciel lub dłużnik albo osoba trzecia. W przypadku, gdy gmina nie zapewni takiego pomieszczenia, właściciel lokalu podlegającego opróżnieniu, może dochodzić od gminy stosownego odszkodowania z tytułu poniesionych strat (art. 18 ust. 5 ustawy stosuje się odpowiednio). Gminy zostały również zobowiązane do tworzenia zasobu pomieszczeń tymczasowych, które przeznacza się na wynajem. Prawo do pomieszczenia tymczasowego przysługuje osobie, wobec której wszczęto egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego, w którym orzeczono obowiązek opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, bez prawa do lokalu socjalnego lub zamiennego. Prawo to nie będzie przysługiwało określonej grupie osób, np. gdy dłużnik jest sprawcą przemocy w rodzinie.

Umowa najmu pomieszczenia tymczasowego jest zawierana na czas oznaczony, nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 6 miesięcy. Wątpliwości budzi kwestia możliwości jej przedłużania. Według Ministerstwa Infrastruktury przepisy nie wykluczają możliwości przedłużenia umowy najmu tymczasowego pomieszczenia po upływie oznaczonego w niej czasu na następny okres, jeżeli najemca nadal znajduje się w sytuacji uzasadniającej zawarcie takiej umowy. W razie wzrostu dochodów gospodarstwa domowego najemcy ponad wysokość określoną w uchwale rady gminy uzasadniającej oddanie w najem tymczasowego pomieszczenia od dnia ustania najmu do czasu opróżnienia takiego lokalu stosuje się przepisy art. 18 ust. 1 i 2 dotyczące odszkodowania z tytułu bezumownego zajmowania pomieszczenia, podstawa prawna: art. 25e ustawy. Natomiast w sytuacji, gdy nie zaistnieją okoliczności uzasadniające przedłużenie umowy najmu, po upływie terminu na który umowa została zawarta, komornik usunie dłużnika do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsca noclegowe wskazane przez gminę właściwą ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.

Wprowadzone zostały także stosowne zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego. Wynika z nich m. in., że jeżeli dłużnikowi nie przysługuje tytuł prawny do innego lokalu lub pomieszczenia, w którym może zamieszkać, komornik wstrzyma się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina właściwa ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu, na wniosek komornika, wskaże dłużnikowi tymczasowe pomieszczenie, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy. Po upływie tego terminu komornik usunie dłużnika do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsca noclegowe wskazane przez właściwą. Komornik zgodnie z przytoczonymi zmianami w Kodeksie postępowania cywilnego usunie dłużnika jeżeli nie przysługuje mu prawo do tymczasowego pomieszczenia.