Mieszkać jak w Kraju Kwitnącej Wiśni

Mimo nowych rozwiązań architektonicznych i przenikania nowoczesnych technologii do wnętrz, mieszkania Japończyków pozostają wierne filozofii orientalnej.

Architekturę współczesnej Japonii charakteryzuje pewna niejednoznaczność, obok jednych z najstarszych budowli na świecie wszechobecne są kontrastujące z nimi obiekty zrealizowane z wykorzystaniem takich materiałów jak plastik czy beton, a także obrazujące szybsze tempo życia – jaskrawe neony i wzorce zaczerpnięte z zachodniej popkultury. Z estetyki japońskiej dzisiaj wydobywa się przede wszystkim tymczasowość i przemijanie. Domy buduje się tu nie na całe życie, ale najwyżej kilkanaście lat, architekci bez sentymentu porzucają pierwsze założenia projektowe na rzecz zupełnie nowych rozwiązań. Japońskie miasto przyszłości to zatem takie, które stale się odradza. Ślady wspaniałych niegdyś idei architektonicznych zacierają się w pamięci mieszkańców, gdy tylko przestają być znakiem nowości i oryginalności, ponieważ jednym z podstawowych trendów w kształtowaniu przestrzeni miejskiej jest tzw. imeji chinji, czyli zmiana wizerunku. Z biegiem lat coraz łatwiej dostrzec, że sam budynek nie jest tak ważny jak jego funkcja i kontekst, w którym powstaje.

Zabudowę japońskich miast w znacznej mierze tworzą 2 lub 3-piętrowe apartamentowce, w których znajdują się tzw. apato (apartamenty). Drugim najczęściej spotykanym typem budownictwa mieszkaniowego jest manshoon, czyli dom wzniesiony na mocnej betonowej konstrukcji. Wysoki wskaźnik gęstości zaludnienia powoduje, że maksymalne wykorzystanie dostępnej przestrzeni jest założeniem, z którym muszą liczyć się zarówno urbaniści, jak i architekci. Mimo nagromadzenia nowych rozwiązań architektonicznych i przenikania nowoczesnych technologii (choćby słynne na świecie elektroniczne toalety) do tradycyjnych wnętrz, mieszkania Japończyków pozostają wierne filozofii orientalnej.

Wchodząc do japońskiego mieszkania

Urządzając domową przestrzeń inspirowaną kulturą Japonii, nadal należy kierować się kategorią wabi, która oznacza umiar, skromność i prostotę. Harmonia japońskich wnętrz przejawia się w ograniczonej liczbie dodatków i mebli, sięganiu po naturalne materiały i kolory, starannie dobranym wyposażeniu oraz funkcjonalnym podziale przestrzeni. Do wykończenia pomieszczeń najczęściej stosuje się drewno i bambus. Bardziej „naturalny” wygląd ścian można osiągnąć, dzięki wykorzystaniu odcieni brązu, beżu i innych jasnych kolorów. Meble w stylu japońskim powinny być przede wszystkim niskie, najczęściej wykonane z ciemnego drewna. Zasada ta sprawdza się głównie w przypadku stołów i ław, przy których zamiast krzeseł mają znajdować się poduszki dla domowników i gości.

Typowym rozwiązaniem w wystroju np. salonu jest futon – tradycyjne siedzisko w formie materaca ułożonego na drewnianej lub bambusowej podłodze. Podczas dalszego zagospodarowania wnętrz należy pamiętać, że dla Japończyków strefowy podział przestrzeni nie wynika jedynie z poszukiwania wygody i praktycznego podejścia do aranżacji. Świadomość, że każde pomieszczenie przeznaczone jest do innych celów, a każdy przedmiot i sprzęt ma swoje miejsce, to jedna z dróg do osiągnięcia harmonii w codziennym życiu. W tym miejscu pojawia się swoisty paradoks: z jednej strony Japończycy dążą do funkcjonalnego podziału stref w mieszkaniu, z drugiej ważna jest dla nich wolna przestrzeń. Kompromisowym rozwiązaniem w tej sytuacji są m.in. przesuwane ekrany, tzw. fusuma, które nie ograniczają pomieszczeń tak jak tradycyjne drzwi.

O ile w większości stref zamontowanie fusuma zależy od indywidualnych preferencji domowników, o tyle w sypialni jest to wręcz obowiązkowy i jeden z nielicznych elementów wyposażenia. Pokój przeznaczony wyłącznie do spania i wypoczynku zwany tatami jest najbardziej prywatną i intymną częścią mieszkania. Szacunek dla tego miejsca lokatorzy wyrażają, wchodząc bez obuwia i nie wnosząc do środka żadnych zbędnych przedmiotów. Zgodnie z estetyką orientalną, poza matami tatami i zwojem z kaligrafią w sypialni nie powinny znajdować się meble i dodatki. Co więcej, formuła tradycyjnego budownictwa nakazuje podawanie powierzchni pomieszczeń w liczbie mat tatami, a nie w metrach kwadratowych, wskazując tym samym na znaczenie tego elementu dla zachowania tożsamości Japończyków.

Osoby, dla których inspiracją jest filozofia orientalna i wystrój japońskich wnętrz, zwracają szczególną uwagę na oświetlenie, zarówno naturalne, jak i sztuczne. Promienie słoneczne mogą przeniknąć do mieszkania za pomocą licznych przeszkleń. Oryginalnym rozwiązaniem w przypadku domów jest zamontowanie szklanych tafli na wysokości dachu lub zamiast ścian – w ten sposób perspektywa zewnętrzna przenika do strefy domowników. Jednym z bardziej istotnych elementów architektonicznych w estetyce orientu są okna o ściśle określonym okrągłym kształcie, umieszczone w ozdobnych okiennicach. Do ich dekoracji nie należy stosować ciężkich materiałów. Subtelne dodatki, takie jak delikatne niemal przeźroczyste zasłony, odsuną daleko widmo nadmiernego przepychu, którego japońscy architekci obawiają się praktycznie od końca XVI w.

Minimalizm dotyczy także sztucznego oświetlenia. Wyjątkowy nastrój Dalekiego Wschodu wprowadzą do wnętrz bambusowe abażury i lampiony ozdobione orientalną ornamentyką lub charakteryzujące się prostą formą. Sztuka operowania światłocieniem jest jednym z podstawowych narzędzi kreowania atmosfery wnętrza. Stwierdzenie to znajduje uzasadnienie w słowach współczesnego pisarza Junichirō Tanizakiego: „odnajdujemy piękno nie w samej rzeczy, ale we wzorach cieni,w świetle i ciemności”. Poza lampami i lampionami ważne są płaszczyzny przepuszczające i zarazem tłumiące światło, w tym papierowa odmiana ekranów fusuma, czyli shōji, wykonane z tradycyjnego papieru washi. Przesuwane shōji stosowane są w dużej mierze w architekturze sakralnej, dlatego ich umieszczenie w domowej przestrzeni można odczytywać symbolicznie.
 

 Źródło: KRN.pl | 2014-10-06