Likwidacja obowiązku meldunkowego – praktyczne konsekwencje podatkowe

W związku z planowaną nowelizacją ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych ma ulec likwidacji obowiązek meldunkowy. Problem w tym, że meldunek jest warunkiem do skorzystania z niektórych ulg podatkowych.

W związku z planowaną nowelizacją ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych ma ulec likwidacji obowiązek meldunkowy. Ustawa ta ma zostać zmieniona w ten sposób, że miejsce swojego zamieszkania będziemy zgłaszać jedynie do urzędu gminy. Problem w tym, że meldunek jest warunkiem do skorzystania z niektórych ulg podatkowych. Chodzi tu o ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) oraz w podatku od spadków i darowizn (PSD).

Po pierwsze, zameldowanie jest podstawą do skorzystania z ulgi w PIT. Na podstawie przepisów wprowadzonych w życie 1 stycznia 2007 r. podatku z tytułu zbycia budynku lub lokalu (ich części bądź udziałów w takich obiektach) nie płaci osoba, która w sprzedawanym lokalu jest zameldowana na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy. W związku z planowaną likwidacją obowiązku meldunkowego Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o PIT. W ocenie ministerstwa likwidacja obowiązku meldunkowego uniemożliwi bowiem dalsze stosowanie przedmiotowego zwolnienia. Proponując likwidację ulgi, MF odwołuje się również do wielu niejasności związanych z jej praktycznym zastosowaniem (np. kwestii liczenia 12-miesięcznego okresu zameldowania).

W zamian za likwidowaną ulgę MF proponuje wprowadzenie nowego rozwiązania, polegającego na zwolnieniu z opodatkowania dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia nieruchomości, jeżeli w okresie 2 lat od dnia zbycia przychód uzyskany z tego zbycia podatnik przeznaczy na określone w ustawie własne cele mieszkaniowe (nowy pkt 131 w ust. 1 w art. 21 ustawy o PIT). Zwolnienie to polega więc na wyłączeniu z opodatkowania tej części dochodu, jaka proporcjonalnie odpowiada udziałowi wydatków poniesionych w okresie 2 lat w osiągniętych przychodach z odpłatnego zbycia. Przykładowe rozliczenie będzie zatem wyglądało następująco:

• przychód z odpłatnego zbycia: 200.000 zł
• koszty uzyskania przychodu: 150.000 zł
• dochód: 50.000 zł
• wydatki na cele mieszkaniowe poniesione w okresie dwóch lat od zbycia: 180.000 zł
• proporcja: 90% (180.000 zł / 200.000 zł)
• dochód podlegający zwolnieniu: 45.000 zł
• dochód podlegający opodatkowaniu: 5.000 zł

Oczywiście, jeśli przychód z odpłatnego zbycia zostanie w całości przeznaczony na cele mieszkaniowe, uzyskany z tego tytułu dochód będzie w całości korzystał ze zwolnienia z PIT. Proponowane rozwiązanie powoduje zatem zmianę konstrukcji rozliczania podatku z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych. Jest to do pewnego stopnia powrót do rozwiązań obowiązujących w ustawie o PIT do końca 2006 r. Warto zaznaczyć, że MF planuje znowelizować przepisy o PIT także wówczas, gdy obowiązek meldunkowy nie zostanie zniesiony 1 stycznia 2009 r. Ministerstwo zamierza także, by po zakończeniu roku podatkowego, w którym nastąpiło zbycie, podatnik składał odrębne zeznanie roczne o wysokości dochodu uzyskanego w roku podatkowym z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych i wysokości należnego podatku dochodowego z tego tytułu. W zeznaniu tym podatnik wykazywał będzie również dochody zwolnione na podstawie nowo wprowadzanego zwolnienia.

Powstaje pytanie o zakres stosowania ulgi meldunkowej w stosunku do budynków i lokali nabytych przed końcem 2008 r. Zgodnie z zasadą ochrony praw nabytych wprowadzony zostanie przepis przejściowy zachowujący prawo stosowania ulgi meldunkowej w dotychczasowym kształcie w określonych przypadkach. Prawo to będą mieli podatnicy, którzy w okresie jego obowiązywania od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. nabyli lub wybudowali (oddali do użytkowania) nieruchomości i prawa określone w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o PIT. W przepisach przejściowych uregulowano zarówno kwestię podatników opodatkowanych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym, jak i korzystających z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W nowelizacji określono także nowy termin do składania oświadczenia o spełnieniu warunków do tzw. ulgi meldunkowej, analogiczny do terminu złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym uzyskano dochody z tego tytułu (tj. 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym w którym nastąpiło odpłatne zbycie).

W związku z tak sformułowanymi przepisami przejściowymi należy uznać, że jeśli dla kogoś korzystniejsza jest ulga podatkowa w aktualnym kształcie (co ma miejsce w sytuacji, w której nie zamierzamy przeznaczyć dochodów z tytułu sprzedaży budynku lub lokalu na dalsze cele mieszkaniowe), to opłacalne jest nabycie nieruchomości jeszcze w tym roku. Oczywiście, w takim przypadku niezbędne będzie zameldowanie się do końca 2008 r. Przepisy przejściowe nie odnoszą się do kwestii upłynięcia 12-miesięcznego terminu zameldowania po 1 stycznia 2009 r. (kiedy w praktyce meldunek przestanie istnieć), należy je jednak interpretować w ten sposób, że okres ten upłynąć może także po zniesieniu obowiązku meldunkowego (w przeciwnym przypadku zachowanie praw nabytych byłoby fikcją). Przepisy przejściowe nie zakreślają najpóźniejszego terminu ich obowiązywania, co oznacza, że taka sprzedaż może nastąpić w każdym momencie po upływie 12 miesięcy.

Natomiast jeśli chodzi o PSD, to prace nad kształtem nowych przepisów nadal trwają w MF. Ulga, która obecnie związana jest z obowiązkiem meldunkowym, dotyczy mieszkań przekazywanych między osobami niespokrewnionymi blisko ze sobą. Jednym z warunków, który uprawnia do zwolnienia z podatku lokali mieszkalnych w ustawie o PSD, jest obowiązek zameldowania w mieszkaniu przez pięć lat. Po likwidacji obowiązku meldunkowego ten warunek nie mógłby być spełniony i ulga mieszkaniowa byłaby fikcją. MF obiecuje jednak, że tak znowelizuje przepisy, by ulga ta nie przepadła (a niewykluczone, że będzie nawet szersza). MF deklaruje, iż nie zamierza wykorzystać likwidacji obowiązku meldunkowego do zawężenia ulgi w PSD; po prostu kryterium zastosowania tej ulgi ma zostać zmienione. Obecnie trudno przewidzieć dokładny kierunek zmian, a zatem np. korzystniej zaplanować planowaną transakcję darowizny.


Zobacz:  TAXPOINT