Habitaty, osiedla dostosowane do potrzeb

Habitat to filozofia projektowania, która w sposobie wznoszenia budynków uwzględnia naturalne potrzeby człowieka.

Do 11 marca 2012 w Muzeum Narodowym we Wrocławiu można było podziwiać wystawę – „HABITATY. Nasze miejsca na ziemi”, która stanowiła prezentację twórczości oraz osiągnięć naukowo-badawczych prof. Zbigniewa Bacia, twórcy nurtu habitat w architekturze. Odwiedzający, dzięki wystawie, dowiedzieli się, jak powinny wyglądać osiedla idealnie dostosowane do potrzeb współczesnego człowieka.

Nurt habitatów powstał w 1984 r. we Wrocławiu i stanowił swojego rodzaju bunt przeciw niedoskonałościom programowym i ideowym osiedli z wielkiej płyty budowanych w latach 60., 70. i 80., które nie zapewniały mieszkańcom odpowiadający przestrzeni do życia. Habitat jako nurt odnowy był protestem przeciwko racjonalizowaniu współczesnych fikcji, jakim było projektowanie i realizacja zespołów mieszkaniowych z wielkiej płyty – mówi twórca nurtu, prof. Zbigniew Antoni Bać.

Fot. 1. Wykorzystanie nurtu w habitaty w architekturze

Nazwę habitaty stworzono na sesjach inwentycznych odbywających się w latach 1983–1986 pod hasłem „pobudzania aktywności twórczej” (sesje zostały zorganizowane przez dr. hab. Tomasza Kocowskiego z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego), natomiast pierwsze seminarium „HABITAT ’85” miało za zadanie określenie założeń ideowych nurtu, czyli stwarzania człowiekowi przestrzeni do życia zapewniającej mu najkorzystniejsze warunki wszechstronnego rozwoju.

Głównym założeniem od początku studiów i badań nad habitatem stała się wspólna praca z udziałem osób reprezentujących różne dyscypliny naukowe. Jest to warunek niezbędny dla zachowania równowagi w rozpatrywaniu różnorodnych zjawisk, które występują w rzeczywistym kreowaniu środowiska mieszkalnego człowieka – tłumaczy prof. Zbigniew Antoni Bać.

W terminologii nauk przyrodniczych sam habitat oznacza środowisko, w którym osobniki danego gatunku znajdują najdogodniejsze warunki do życia. Habitat w systemie organizacji siedlisk ludzkich przybiera najczęściej postać jednostki, na którą składa się przestrzeń o określonych rozmiarach i związana z nią grupa społeczna o pewnej liczebności – opowiada prof. Zbigniew Antoni Bać, twórca nurtu habitaty. Z badań z zakresu socjologii, psychologii i ekologii wynika, iż takim idealnym miejscem do życia dla człowieka jest osiedle liczące od 3 do 150 rodzin, czy też gospodarstw domowych. Relacje między tymi rodzinami muszą mieć cechy sąsiedztwa domowego, czyli dzieci powinny znać się nawzajem, a dorośli potrafią wymienić sąsiadów z imienia. Do tego, zdaniem ekspertów, człowiek może żyć i rozwijać się w odpowiedni sposób tylko wtedy, kiedy mieszka na osiedlu, którego liczba mieszkańców nie przekracza 500 osób, ponieważ w większych skupiskach zaczynają występować różnego rodzaju patologie.

Habitat jest bardziej filozofią niż zbiorem kanonów do projektowania, jest stałą dyskusją na temat formowania środowiska mieszkaniowego, jak również próbą tworzenia teoretycznych podstaw do wskazywania problemów, którymi należy się zajmować – oznajmia prof. Zbigniew Antoni Bać Takie właśnie idee przedstawia nurt habitaty stworzony przez prof. Bacia. Każdy habitat jest niepowtarzalny, ma jakąś cechę wyróżniającą go od sąsiednich, a przy ich projektowaniu architekt zawsze konsultuje się z przyszłymi mieszkańcami, którzy mają wpływ, np. na układ swojego mieszkania. Wyróżnikiem habitatu jest także poszukiwanie cech indywidualizacji, identyfikacji, możliwości przekształceń, mobilności jednostek mieszkalnych itp. Do osiągnięcia celów niezbędne jest długotrwałe zaangażowanie i uporczywa obserwacja projektów zrealizowanych i ich mieszkańców – mówi prof. Zbigniew Antoni Bać.

Zdaniem profesora współcześni deweloperzy nie korzystają w wystarczający sposób z rozwiązań habitatu. Nawet, jeśli osiedle ma liczyć więcej niż 500 mieszkańców, ideę habitat da się zastosować. W takich przypadkach większe osiedle trzeba podzielić na mniejsze części na przykład przy pomocy zieleni – wyjaśnia prof. Zbigniew Antoni Bać. Warto zatem przy wyborze nowego mieszkania kierować się obecnością w danym projekcie idei habitatu, by zapewnić sobie oraz swojej rodzinie idealne warunki do życia i rozwoju w przyszłości.

***

Profesor Politechniki Wrocławskiej – Zbigniew Antoni Bać to architekt z dużym doświadczeniem i bogatym dorobkiem naukowo-badawczym. Uzyskał m.in. pierwszą nagrodę za projekt Opery i Teatru Narodowego w Nowym Sadzie (była Jugosławia, dziś Serbia), a także otrzymał wyróżnienie specjalne w Japonii za projekt „Prefabrykowanego domu mieszkalnego przyszłości”.

Ponadto prof. Bać należy do nielicznych w Polsce specjalistów i badaczy w dziedzinie projektowania i ochrony środowiska mieszkaniowego w ujęciu interdyscyplinarnym. Od wielu lat zajmuje się kreowaniem przestrzeni do życia, zapewniającej człowiekowi najkorzystniejsze warunki do wszechstronnego rozwoju. Co więcej, stworzył on odrębny nurt w architekturze, poświęcony właśnie tej tematyce – tzw. habitaty, które stały się dominującą specjalnością uczonego (prof. Bać jest redaktorem rocznika „Habitaty” oraz twórcą i organizatorem Szkoły Naukowej Habitaty).