Dopłaty do preferencyjnych kredytów mieszkaniowych do zwrotu

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie ograniczeń w stosowaniu dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów mieszkaniowych.

Rzecznik Praw Obywatelskich (dalej RPO) wystąpił do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie ograniczeń w stosowaniu dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów, przyznanych na cele mieszkaniowe.

Nowelizacją z dnia 15.07.2011 r. o zmianie ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania (Dz. U. Nr 168, poz. 1006) wprowadzono dodatkowe przypadki, po zaistnieniu których zaprzestaje się stosowania dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów przyznanych na cele mieszkaniowe. W związku z nowelizacją, obecnie kredytobiorca w terminie 14 dni ma obowiązek pisemnego poinformowania banku o uzyskaniu w okresie stosowania dopłat prawa własności lub współwłasności innego lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w całości lub w części, bądź też o dokonaniu zmiany sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, na zakup lub budowę którego został mu udzielony kredyt preferencyjny, na cele inne niż zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych. Niewykonanie powyższego obowiązku skutkuje wypowiedzeniem przez bank umowy kredytu preferencyjnego i koniecznością zwrotu dopłat.

W związku z nowelizacją do RPO wpływają skargi, od osób korzystających z dopłat, które umowy kredytowe zawarły przed dniem wejścia w życie nowelizacji (przed 31.08.2011 r.). Osoby te skarżą się, że choć umowy kredytowe zawarły nawet kilka lat temu i postanowienia tych umów nie określały żadnych ograniczeń w zakresie uzyskania tytułu prawnego do innego mieszkania, czy też w zakresie zmiany sposobu użytkowania, to teraz otrzymują pisma z banku informujące, że powyższe ograniczenia mają zastosowanie także w stosunku do nich i dotyczą czynności dokonanych po wejściu w życie ustawy. Banki powołują się na wyjaśnienia uzyskane z Ministerstwa Transportu i wskazują, że jeśli docelowy kredytobiorca, korzystający z dopłat nabędzie tytuł prawny do innej nieruchomości lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w całości lub w części, po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej, lub po tej dacie wynajmie finansowane kredytem preferencyjnym mieszkanie, to utraci prawo do otrzymywania dalszych dopłat. Banki żądają też oświadczeń, że mieszkanie nie jest wynajmowane. Kredytobiorcy skarżą się też, że ustawodawca wkroczył w zawarte przez nich w przeszłości umowy kredytowe i nałożył na nich nowe, nieznane w dniu zawierania umowy warunki, które muszą spełniać, aby móc dalej korzystać z dopłat. Według piszących, wprowadzone ustawą nowelizującą rozwiązania, uniemożliwiają im zmianę miejsca zamieszkania bez utraty dopłat w przypadku zmiany miejsca pracy, nie zezwalają też na oddanie w najem mieszkania na czas wykonywania pracy poza miejscem zamieszkania. Skarżący wnoszą także, że zostali pozbawieni dopłat w sytuacji, gdy jeszcze przed nowelizacją ustawy podpisali umowy przedwstępne na kupno innego, będącego w budowie lokalu mieszkalnego, którego data odbioru miała nastąpić już po wejściu w życie nowelizacji, a na zakup którego także zaciągnęli kredyt, ale już na warunkach ogólnych.

RPO stwierdził, że celowość wprowadzenia ograniczeń w stosowaniu dopłat nie budzi zastrzeżeń w stosunku do nowych umów kredytowych zawieranych po dniu wejścia w życie nowelizacji. Zastrzeżenia Rzecznika budzi natomiast stosowanie tych ograniczeń w stosunku do osób, które zawarły umowy kredytowe przed dniem wejścia w życie nowelizacji. Jego zdaniem brak w tym zakresie stosownych, jasnych uregulowań w przepisach przejściowych. Zastosowanie nowych uregulowań, także do już zawartych umów kredytowych, pozostaje w sprzeczności z art. 2 Konstytucji i narusza zasady: pewności prawa, zaufania obywateli do państwa i niedziałania prawa wstecz. W ocenie Rzecznika ustawodawca arbitralnie wkroczył w treść umów kredytowych łączących banki z kredytobiorcami i wprowadził bez ich zgody i wiedzy, w sposób zaskakujący zmianę zasad dopłat do spłaty kredytów.