Domy inne niż wszystkie - niestandardowe pomysły (cz. I)

Magdalena Hojniak | 2020-09-11

Współczesne budownictwo obok tradycyjnych form często szuka nietypowych rozwiązań architektonicznych.

Nietypowe projekty domów

Najbardziej oryginalne projekty domów są wynikiem starań architektów o to, bo zaskoczyć klientów. Pomysłodawcami odbiegających od kanonów sposobów projektowania własnego „M”, coraz częściej są tzw. zwykli ludzie, udający się ze swoją wizją mieszkania do pracowni, które pomogą im w realizacji przedsięwzięcia. Znudzeni monotonnością otaczającego świata, motywowani chęcią wypróbowania nowatorskich sposobów na „zamieszkanie”, powracają do dziecięcych marzeń o domku na kurzej stopie. Niestandardowe rozwiązania bywają także efektem różnego rodzaju ograniczeń np. finansowych czy przestrzennych, zmuszających do rezygnacji z typowego domu.

Artyści budownictwa tworząc projekty, muszą zatroszczyć się o to, by bryła nie tylko wyróżniała się formą, ale przede wszystkim miała charakter użytkowy i spełniała warunki, konieczne do codziennego funkcjonowania.

W architekturze, podobnie jak w pozostałych dziedzinach sztuki, z epoki na epokę obowiązują inne nurty, będące zazwyczaj przeciwstawieniem tego, co proponowali poprzednicy. Matką dzisiejszych projektów architektonicznych jest geometria, a ojcem minimalizm. Odbiegając od wypracowanych przez wieki kanonów, architekci zachowują ponadczasową elegancję. Oryginalne bryły z futurystycznym duchem muszą charakteryzować się przede wszystkim funkcjonalnością. Nieodzowny warunek, jaki muszą spełniać, to wygoda codziennego użytkowania, wynikająca m.in. z praktycznego rozkładu pomieszczeń. Im bardziej wyszukany kształt obiektu, tym większe wyzwanie, aby podołać tym wymaganiom. Metodą na niepowtarzalność jest asymetria – zastosowanie dysproporcji pomiędzy kolejnymi elementami przyciąga uwagę i urozmaica dominującą dziś prostotę, przejawiającą się nie tylko w kształtach budynków, ale również w detalach architektonicznych czy materiałach wykończeniowych.

Trend eko w budownictwie

Zgodnie z popularnym obecnie trendem eko, do budownictwa wdraża się rozwiązania pro-eko, ukierunkowane na energooszczędność i wykorzystywanie naturalnych zasobów tj. np. energii słonecznej. Moda na propagowanie praktyk związanych z ochroną środowiska, przejawia się także w inspiracjach i nawiązaniach do natury. Tendencję tę łatwo dostrzec np. w elewacjach coraz chętniej wykonywanych z paneli drewnianych czy okładzin kamiennych. Więź z przyrodą utrzymywana jest również za sprawą nietypowych i rozległych przeszkleń, dzięki którym od otoczenia oddziela nas tylko szyba. Jeżeli dom udało się wybudować w malowniczym krajobrazie, jest to prawdziwy raj dla miłośników natury. Ponadto chcemy, by nasze wnętrza były otwarte i nieograniczone, podobnie jak wolne przestrzenie obszarów nieskażonych cywilizacją. W ten sposób wpuszczamy do swoich mieszkań dużo światła i swobody, optycznie powiększając metraże. Stosując takie zabiegi aranżacyjne nadajemy nowoczesny styl, charakteryzujący się lekkością i minimalizmem.

Polska architektura ma na swoim koncie sporo oryginalnych projektów budownictwa mieszkaniowego, podążającego za najnowszymi trendami, przy jednoczesnym wykorzystaniu niestandardowych rozwiązań. Czym zatem wyróżniają się wybrane przez nas projekty?

Arka Koniecznego

Liczne nagrody w światowych konkursach za nietypowe budownictwo odbiera architekt z Katowic, Robert Konieczny. Międzynarodowego jury Museum of Architekture and Design w Chicago doceniło projekty Domu Aatrialnego (laureat organizowanego przez portal World Architecture News konkursu House of Year 2006 na najlepszy dom mieszkalny na świecie) i Domu Ukrytego, uznając je w 2008 r. za najlepsze budynki świata. Na gruncie polskim i europejskim sukces odniosły Living Garden House (nominacje do nagrody Miesa van der Rohe) oraz Arka Koniecznego. Ponadto pracownia Roberta Koniecznego została zaliczona przez magazyn „Wallpaper” do 101 najbardziej ekscytujących biur architektonicznych na świecie.

Konieczny's Ark KWK Promes Robert Konieczny, photo Olo Studio

Biblijna Arka Noego została zbudowana na polecenie Jahwe, by Noe wraz ze swoją rodziną i przedstawicielami wszystkich gatunków zwierząt, dryfując w tej drewnianej konstrukcji po wodach Potopu, mógł przeżyć wielki kataklizm. Nie bez przyczyny biblijny obiekt stała się inspiracją do nazwania domu jednorodzinnego Roberta Koniecznego – przyświecała mu bowiem idea bezpiecznego budownictwa.
Stromym zboczom górskim, na skutek czynników atmosferycznych (tj. obfite opady) lub działalności człowieka (np. zbytnie obciążenie gruntu), zagrażają osuwiska. Sytuowanie domu na tego typu terenie byłoby dość ryzykowne i zagrażające bezpieczeństwu nie tylko budowli, ale przede wszystkim jej mieszkańców, chyba że budynek tworzyłby swoisty most.

Taka koncepcja zrodziła się podczas tworzenia projektu Arki Koniecznego, wybudowanemu na zboczu góry w Brennej koło Cieszyna. Choć bryła swoim kształtem przypomina zwykła stodołę, to w swej formie wyróżnia się nietypowym spodem, przypominającym odwrócony dach, utworzony z 3 cienkich ścian pod odpowiednim nachyleniem. Dolny dach (budynek posiada oczywiście tradycyjny dach w kształcie graniastosłupa trójkątnego) jest osadzony na palach w taki sposób, by nie obciążać nadto gruntu i umożliwić wodom opadowym swobodny przepływ pod obiektem. Co jeszcze odróżnia budynek Koniecznego od wiejskiej stodoły? Elewację tworzy żelbet oraz bezkresna tafla przeszkleń, zza której roztacza się widok na rozciągające się wokół Beskidy. Dom z dwoma dachami przypomina mityczną arkę, a kolorystyka, prostota i lekkość konstrukcji idealnie, wpisują ją w nowoczesny styl.

INTERIOR Konieczny's Ark KWK Promes Robert Konieczny, photo Jakub Certowicz

Living-Garden House

Living-Garden House in Katowice Robert Konieczny KWK Promes, photo Jakub Certowicz

Spośród katowickich nieruchomości z pewnością wyróżnia się, wybudowany w południowej części Katowic, Living-Garden House. Ten nietypowy obiekt pomysłu Roberta Koniecznego, na pierwszy rzut oka wygląda jak dwa prostopadle nałożone na siebie prostopadłościany z czerwonej cegły. Asymetria nie jest tu jednak przypadkowa.

Living-Garden House swoją koncepcją nawiązuje do czasów pierwotnych, kiedy to nasi przodkowie dzień spędzali obcując z naturą podczas polowań, poszukiwania pożywienia czy prac polowych, natomiast nocą kryli się w swoich noclegowniach. Rozwiązania zastosowane przy projektowaniu Living-Garden House odsyłają nas do rytmu życia, z którego wyrastamy i łączą nas z naturalnym środowiskiem.

Living-Garden House to nie tylko powrót do korzeni, ale przede wszystkim próba zespolenia architektury z naturą. Aby uzyskać taką synergię, klasyczny model domu jednorodzinnego wymagał transformacji. Projektowaniu nowatorskiego obiektu towarzyszyły dwie podstawowe funkcje: poznawcza – dominująca w ciągu dnia, i bezpieczeństwa – przypisana nocy. Autor skupił się na tym, by część dzienna umożliwiała mieszkańcom kontakt z otoczeniem, co wymaga dużej ilości światła. Pomieszczenia użytkowane nocą powinny stwarzać poczucie bezpieczeństwa oraz izolować od świata. Dychotomia doby została przeniesiona na formę domu – strefa dzienna jest otwarta na przestrzeń i przenika się z ogrodem, co osiągnięto dzięki posadzce, będącej kontynuacją trawnika, i znikającym przeszkleniom. W segmencie living-garden wydzielono część bardziej prywatną, którą z zewnątrz pokrywa lustrzana blacha, stwarzająca wrażenie przepływu ogrodu pod budowlą. Tym samym living-room przekształcono w living-garden. Nad częścią dzienną usytuowano wysięg, przykręcony względem parteru pod kątem 90 stopni, by zintensyfikować zespolenie domu z ogrodem. Dzięki temu piętro jest bardziej skryte, zamknięte, stwarzające odpowiednie warunki do nocnego odpoczynku.

Kolejną innowacją, mającą na celu zacieśnienie relacji architektury i przyrody jest pomysł wprowadzenia do pomieszczeń użytkowanych w ciągu dnia żywej roślinności tj. mchu czy trawy. Pomogłoby to stworzyć zdrową sferę dzienną z korzystnym mikroklimatem. Idea przyświecająca takim rozwiązaniom wynika z chęci uświadomienia mieszkańcom, iż stanowią integralną część całego ekosystemu.