Dobrze spożytkowane miliony

Na skutek wzmożonej modernizacji prowadzonej w ostatnich latach przez PKP, dworce kolejowe w całej Polsce zmieniają się w przyjazne podróżnym punkty przesiadkowe.

Zniszczone perony, obskurne poczekalnie, odrapane ściany i brudne elewacje, z którymi do tej pory kojarzone były polskie dworce kolejowe, są obrazami, które w wielu miastach odeszły do przeszłości. Na skutek wzmożonej modernizacji prowadzonej w ostatnich latach przez PKP, tego typu obiekty zmieniają się w przyjazne podróżnym punkty przesiadkowe, gdzie dbałość o zabytkowe elementy architektury idzie w parze z nowoczesnymi rozwiązaniami. W ten sposób stare budynki dworców, które tętniły życiem od lat, odzyskują swój dawny blask. Tak jest już w Przemyślu, Tarnowie, Katowicach czy Wrocławiu i wielu innych polskich miastach. I choć odrestaurowanie każdego obiektu to koszt kilkudziesięciu milionów złotych, to o konieczności przeprowadzania tego typu prac przekonani są nie tylko kolejarze, architekci czy historycy sztuki, ale także podróżni.

Podkarpacka perła

Dworzec Główny w Przemyślu to jedna z najważniejszych stacji kolejowych w województwie podkarpackim. To jednocześnie niezwykle cenny zabytek – wzniesiony w latach 1859–1860 (przebudowany w 1895 r.) do dzisiaj zachował swój neobarokowy wystrój. Dodatkowo dworzec jest ważnym punktem komunikacyjnym z innego powodu – stanowi polsko-ukraińskie pasażerskie przejście graniczne. Z tego właśnie względu kapitalny remont dworca znalazł się wśród priorytetowych zadań PKP przed Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej. Trzeba podkreślić, że zadanie to zostało w pełni wykonane. Oficjalne otwarcie obiektu po gruntownym remoncie, który trwał dwa lata i pochłonął około 25 mln zł (pochodzących z budżetu państwa i budżetu PKP), odbyło się w styczniu br. Efekty prac są zdumiewające. Uwagę przykuwa przede wszystkich precyzja, z jaką odnowione zostały wszelkie detale architektoniczne o wartości historycznej znajdujące się w obiekcie – herby, obrazy, złocenia, kolumny, stiuki czy oku­cia blacharskie. Ich odrestaurowanie – połączone z kompleksowym remontem całego obiektu – sprawiło, że dzisiaj dworzec, który do niedawna odstraszał podróżnych, wygląda niczym pałac.

W odnowionych wnętrzach wygospodarowano pomieszczenia na Kawiarenkę Wiedeńską, salonik prasowy i inne punkty handlowe. Ponadto dawna sala restauracyjna została przystosowana do tego, aby mogły być w niej organizowane zarówno wystawy, jak i różnego rodzaju imprezy kulturalne.

Fot. 1. Odrestaurowane wnętrza dworca w Przemyślu (fot. G. Karnas)

Przywrócona historia

Na listę spektakularnych remontów dworców kolejowych bez wątpienia wpisać należy również obiekt w Tarnowie – ponad stuletni budynek, którego powstanie datuje się na 24 listopada 1910 r.

Generalny remont zaniedbanego budynku rozpoczął się w 2009 r. i trwał ponad rok –uroczyste otwarcie odrestaurowanego obiektu nastąpiło w listopadzie 2010 r., czyli w miesiącu, na który przypadała setna rocznica powstania obiektu. Lepszego prezentu nie można sobie wyobrazić – wiekowy budynek w swoje urodziny został na nowo uroczyście otwarty dla podróżnych.

Prace, w których czynny udział brali nie tylko budowlańcy i architekci, ale także konserwatorzy zabytków i artyści plastycy, miały na celu połączenie oryginalnej, zabytkowej architektury obiektu z nowoczesnymi rozwiązaniami mającymi służyć przede wszystkim podróżnym. Na inwestycje, która pochłonęła prawie 42 mln zł, złożył się szeroki wachlarz prac – część z nich nie jest widoczna gołym okiem. W budynku bowiem wymienione zostały m.in. instalacja elektryczna, stropy i ogrzewanie. Ponadto zmieniono również pokrycie dachowe, okna, drzwi i parapety. Jednak tym, co robi największe wrażenie, jest bez wątpienia kompleksowo odremontowane wnętrze – kasy biletowe, korytarze, poczekalnie, a także pomieszczenia komercyjne. Również w Tarnowie wszystkie prace wykonane zostały z niezwykłą dbałością o elementy architektury o wartości zabytkowej: freski, malowidła i różnego rodzaju detale rzeźbiarskie. Dzięki temu na odmalowanych ścianach głównego holu okazale prezentują się duże malowidła olejne autorstwa Edmunda Cieczkiewicza (z 1911 r.), które przedstawiają krajobrazy Tatr i Pienin. Co ciekawe, w 2010 r. z okazji stulecia dworca i w ramach jego generalnego remontu kolej ufundowała dwa współczesne wielkoformatowe obrazy o tematyce nawiązującej do projektów Cieczkiewicza, które zawieszono w miejsce brakujących oryginalnych obrazów – nie wszystkie bowiem wróciły do budynku tarnowskiego dworca po II wojnie światowej.

Odrestaurowana została również elewacja budynku, a doskonałe dopełnienie wszystkich prac stanowi na nowo zaaranżowany plac przed dworcem i nietypowa iluminacja całego obiektu, która po zmroku podkreśla jego walory architektoniczne.

Fot. 2. Dworzec w Tarnowie nocą

Na europejskim poziomie

Modernizację Dworca Głównego we Wrocławiu zaliczyć należy do jednej z największych tego typu inwestycji w kraju. Trwające około dwóch lat prace objęły nie tylko przebudowę i odrestaurowanie głównego budynku, ale także peronów i tuneli. Dodatkowo pod placem zlokalizowanym przed obiektem zbudowano podziemny parking, który jest w stanie pomieścić 217 pojazdów. Na nowo został zaaranżowany sam plac – w formie zielonych wysp poprzecinanych deptakami spacerowymi z małą architekturą. Do kompleksu dworcowego włączono również tzw. dworzec nocny nawiązujący swoją formą do wagonu. Składa się z trzech kondygnacji, na których mieszczą się m.in. zaplecze techniczne i gastronomiczne, toalety oraz hol.

W przypadku tej inwestycji duża uwaga została skupiona na tym, aby usunąć z przestrzeni dworca elementy będące pozostałością czasów PRL-u. Ze ścian skuto płytki ze szkła walcowanego, a pod nimi odkryto drewniane ramy secesyjnych okienek kasowych. Zostały one odnowione i stanowią obecnie ozdobę holu. Nawiązaniem do historycznego wyglądu obiektu są ponadto tarasy zlokalizowane po obu stronach wejścia głównego, które zostały odtworzone w ramach inwestycji – przed każdym z nich znalazła się fontanna.

Ponadto w mocno przebudowanym budynku stworzono nowe klatki schodowe z ruchomymi schodami. Zupełnie inaczej, w stosunku do pierwotnego wyglądu, zagospodarowano przestrzeń obsługi ruchu pasażerskiego. Nowoczesnymi rozwiązaniami są również poczekalnia VIP oraz taśmy bagażowe przy schodach prowadzących do tunelu centralnego Swój dotychczasowy wygląd zmieniły również tunele i perony, w których remoncie uczestniczyli konserwatorzy zabytków.

Fot. 3. Gmach dworca we Wrocławiu

Nowoczesność przede wszystkim

Przedsięwzięciem PKP zrealizowanym we współpracy z partnerem prywatnym, które niedawno, bo 29 października br., zostało wpisane na listę zrealizowanych z wielkim rozmachem inwestycji, jest dworzec w Katowicach – jeden z najnowocześniejszych w kraju. W odróżnieniu od poprzednich obiektów, katowicki dworzec realizowany był niemalże od podstaw – w miejscu wyburzonej hali. Elementami, które są nawiązaniem do dawnego obiektu są unikatowe kielichy stanowiące dach budynku. Ich odtworzenie było największym wyzwaniem dla wykonawców.

Dzięki pracom, które trwały ponad dwa lata i pochłonęły ponad 300 mln zł, podróżnych w stolicy województwa śląskiego wita dzisiaj przestronny i nowocześnie wyglądający budynek z 6 tys. m kw. powierzchni użytkowej, który mieści się w większości na jednym poziomie. Inwestorzy postawili tu na prostotę – wnętrza zostały wykończone za pomocą szkła, stali nierdzewnej i surowego betonu, pokrytego jedynie środkami przeciwpylnymi. Dworzec w Katowicach jest symbolem wielkich przemian, jakie przechodzi Polska w ciągu ostatnich 20 lat – powiedział Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej Sławomir Nowak podczas otwarcia obiektu.

Fakt, że główny budynek dworca został oddany do użytku, nie oznacza jednak, że sfinalizowane są już wszystkie prace. Dworzec w Katowicach jest bowiem częścią wielkiej inwestycji prowadzonej przez PKP i spółkę Neinver Polska. W ramach tego przedsięwzięcia powstaje również dworzec autobusowy, Galeria Katowicka oraz biurowiec – tu prace są prowadzone cały czas. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to w następnym roku zostaną oddane do użytku podziemny terminal autobusowy, galeria oraz podziemny parking na 1200 miejsc.

Fot. 4. Kielichy wieńczące wejście dworca w Katowicach

Wymienione inwestycje to tylko nieliczne przykłady tego, jak zmienia się wizerunek polskich dworców kolejowych w dużych metropoliach i małych miasteczkach. Tylko przeciągu ostatnich kilku lat zrealizowanych zostało wiele podobnych inwestycji, a liczne są w trakcie realizacji.