Deweloperskie przewinienia zostały ukarane

Stosowanie postanowień tożsamych z wpisanymi do rejestru klauzul niedozwolonych, zwolnienia z odpowiedzialności za oddanie lokalu w terminie, utrudnianie konsumentowi odstąpienia od umowy – to tylko niektóre przewinienia deweloperów.

Z komunikatu Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wynika, że Prezes UOKiK wydała 22 decyzje stwierdzające nieprawidłowości we wzorcach umownych przedsiębiorców oferujących konsumentom nowe mieszkania. Aby chronić prawa konsumentów, Urząd regularnie kontroluje wzorce umowne stosowane przez spółki działające na rynku nieruchomości. W minionym roku Prezes UOKiK nałożył 13 kar w łącznej wysokości ponad 680 tys. zł. Dla porównania w roku 2011 wobec deweloperów wydano 46 decyzji z łączną kwotą kar ponad 1 mln zł.

Stosowanie postanowień tożsamych z wpisanymi do rejestru klauzul niedozwolonych

Podstawowym problemem było stosowanie we wzorcach umów postanowień tożsamych z wpisanymi do rejestru klauzul niedozwolonych. Urząd zakwestionował w ubiegłym roku 135 takich postanowień. Klauzule, do których zgłaszał zastrzeżenia, najczęściej miały na celu pozbawienie konsumenta należnego mu prawa odstąpienia od umowy kiedy zmianie ulegną jej istotne warunki, czyli np. cena, powierzchnia czy rozkład mieszkania. Jedna ze spółek, na którą nałożono karę we wzorcu umownym zawarła m.in. klauzule, które zobowiązywały konsumenta do nabycia mieszkania, gdy powierzchnia kupionego lokalu różniła się do kilku proc. od zakładanej w projekcie oraz gdy z powodu zmiany stawki podatku VAT zmieniła się cena lokalu. Tymczasem, zgodnie z prawem, gdy przedsiębiorca zmienia istotne warunki umowy, do których zaliczają się cena czy powierzchnia nabywanego mieszkania, konsument powinien mieć możliwość odstąpienia od umowy bez ponoszenia z tego tytułu jakichkolwiek kosztów. Za naruszanie zbiorowych interesów konsumentów nałożono na spółkę karę w wysokości 12826,00 zł. Decyzja nie jest prawomocna, spółka odwołała się do sądu.

Zwolnienie z odpowiedzialności za oddanie lokalu w terminie

Prezes UOKiK kwestionowała także postanowienia, które zwalniały przedsiębiorców z odpowiedzialności za oddanie lokalu w terminie. Jedno przedsiębiorstwo we wzorcu umownym stosowało postanowienie pozostawiające otwarty katalog przesłanek określonych jako inne zdarzenia pogodowe zwalniające z odpowiedzialności za opóźnienia w inwestycji. W rezultacie przedsiębiorca umożliwiał sobie uniknięcie płacenia kar umownych w przypadku każdej zmiany terminu oddania mieszkania do użytku. Zgodnie z prawem wzorzec umowny powinien dokładnie określać zamknięty katalog dopuszczalnych powodów przesunięcia terminu zakończenia realizacji inwestycji. Prezes UOKiK nakazała zaniechania stosowania niedozwolonych praktyk i nałożyła na spółkę karę w wysokości 8429 zł. Decyzja jest prawomocna, przedsiębiorca nie odwołał się do sądu.

Utrudnianie konsumentowi odstąpienia od umowy

Inną niezgodną z prawem praktyką kwestionowaną przez UOKiK było stosowanie postanowień utrudniających konsumentowi odstąpienie od umowy, np. zastrzeganie możliwości długotrwałego przetrzymywania pieniędzy na koncie przedsiębiorcy bez zwracania konsumentowi należnych odsetek lub ustanowienie rażąco wysokich kar za zerwanie kontraktu. Jedna z krakowskich firm, która zastrzegała m.in., że gdy konsument odstąpi od umowy kupna mieszkania, będzie zobowiązany do zapłaty kary umownej w wysokości 5 proc. łącznej ceny sprzedaży brutto. W opinii Urzędu, kara grożąca konsumentowi za zerwanie umowy była rażąco wygórowana. Zgodnie z prawem odstępne bądź kara powinny jedynie rekompensować przedsiębiorcy koszty, jakie mógł ponieść w związku z zerwaniem kontraktu przez konsumenta, np.: wynagrodzenia pracowników zaangażowanych w negocjacje z konsumentem i wydatki związane ze sporządzeniem umowy.

Stosowanie przepisów ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego

W ramach prowadzonych kontroli Urząd badał także czy przedsiębiorcy stosują się do przepisów obowiązującej od kwietnia ubiegłego roku ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. W rezultacie zakwestionowano praktykę jednej spółki, polegającą na zastrzeganiu we wzorcu umownym, że w razie zerwania kontraktu z winy konsumenta, przedsiębiorca może potrącić karę umowną w wysokości do 8 proc. kwot zaliczek wpłaconych przez nabywcę, jednak nie mniej niż 5,4 tys. zł. W konsekwencji spółka mogła dowolnie decydować o kwocie kary umownej, a konsument nie uzyskiwał pełnych informacji o wszystkich zobowiązaniach finansowych, którymi mógł zostać obciążony w przypadku niewywiązania się z umowy. Tymczasem zgodnie z przepisami ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, jeżeli umowa między deweloperem a konsumentem wskazuje kary umowne powinna określać także ich wysokość. Ze stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na spółkę Family House z Poznania karę w wysokości ok. 103 tys. zł. Cieszy fakt, że przedsiębiorca zaniechał stosowania kwestionowanych praktyk. Decyzja nie jest prawomocna spółka odwołała się do sądu.

Zapowiedź kontroli przedsiębiorców

UOKiK zapowiedział, że kontrole przedsiębiorców oferujących konsumentom lokale mieszkalne będą kontynuowane w bieżącym roku. Urząd planuje także publikację raportu dotyczącego wypełniania wymogów ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Ponadto Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przypomina, że bezpłatną pomoc w dochodzeniu swoich praw konsumenci mogą uzyskać u powiatowych lub miejskich rzeczników konsumentów. Ponadto konsumenci mogą skorzystać z bezpłatnej porady w oddziałach terenowych Federacji Konsumentów.