Cohousing – sposób na dom czy sposób na życie?

Coraz częściej ludzie mają dosyć izolacji i pragną żyć bliżej swoich sąsiadów. Wprawdzie pragną żyć we własnych domach, a nie jak w czasie rewolucji młodzieżowej w komunach, ale pragną organizować się w lokalne stowarzyszenia, spotykać się, rozmawiać, po prostu otwierać drzwi i wychodzić ze swoich mieszkań, otwierając się na innych. Ten trend na świecie realizuje się niejednokrotnie w idei cohousingu.

Idea cohousingu

 Ideę cohousingu przedstawił w 1964 roku duński architekt Jan Gudmand-Hoyer i niesłusznie początkowo mylono ją z tzw. komunami. Cohousing to połączenie formuły autonomicznych, niezależnych mieszkań z zaletami mieszkania we wspólnocie. Przybiera on różne formy, ale w czystej formie mieszkańcy posiadają swoje własne, w pełni wyposażone domy, a oprócz tego korzystają z terenu wspólnego i integrującego mieszkańców obiektu lub części wspólnej budynku, w którym najczęściej funkcjonuje wspólna pralnia, siłownia, świetlica, gdzie odbywają się towarzyskie spotkania osiedlowe. Wielkość osiedla jest ograniczona do 15 – 30 gospodarstw domowych. Zasadą takiej wspólnoty jest partycypacja mieszkańców w procesie projektowania osady oraz później dzielenie odpowiedzialności za jej utrzymanie i eksploatację. Układ osiedla zachęca do przypadkowych interakcji pomiędzy sąsiadami, wzmacniając poczucie wspólnoty. Cohousing jest to więc sposób wspólnego mieszkania, budowania, organizacji życia bardzo zbliżony do wspólnoty mieszkaniowej ale zapewniający większe poczucie więzi z innymi oraz wpływ na podejmowane decyzje. W pewnym stopniu ruch ten stanowi reakcję na anonimowość mieszkania w blokach, czy nawet w domach jednorodzinnych, gdzie często trudno liczyć na bliższe kontakty z sąsiadami, opiekę nad dziećmi, oparcie w trudnościach itp. Cohousing przyjmuje często formę małego osiedla, w którym każda rodzina mieszka w osobnym domu lub osobnym segmencie szeregowca. Można też spotkać cohousingi składające się z osobnych mieszkań w jednym lub kilku domach. Czasami są to domy odnowione, odremontowane i przystosowane do tego celu. W internecie można znaleźć dość dużo informacji dotyczących cohousingów ich historii, zakładania, funkcjonowania itd. Cechą charakterystyczną jest zarządzanie cohousingiem wyłącznie przez mieszkańców. Cohousingiem nie zarządza wyspecjalizowana firma, czy pewna grupa osób. W podejmowanie decyzji, utrzymywanie wspólnej własności, rozwiązywanie problemów, ustalanie nowych zasad zaangażowani są wszyscy członkowie wspólnoty i przynajmniej ważniejsze decyzje muszą być podjęte na zasadzie jednomyślności, a nie tylko większością głosów. Oczywiście jest to czasami trudne, ale zwykle owocuje większym zaangażowaniem w realizację tych decyzji.

Zwykle cohousing zaczyna się od wyznaczenia sobie przez grupę ludzi wizji takiej wspólnoty. Grupa próbuje dokładnie określić cel swoich poszukiwań. Określają wspólne oczekiwania i potrzeby zarówno co do miejsca zamieszkania, wykorzystania wspólnej powierzchni, wzajemnych relacji i współpracy sąsiedzkiej. Ważne jest konkretne przedstawienie kierunku poszukiwań w „wizji wspólnoty”, aby nie skończyć z grupą osób, które mają zbyt rozbieżne pragnienia, by zrealizować choćby jedno z nich wspólnie. Dokładna „wizja wspólnoty” może ułatwić podjęcie decyzji o zaangażowaniu ludziom, którzy byliby zainteresowani tym, czym my, ale na przykład mieszkają na drugim końcu kraju. W przeszłości nierzadko cohousingi miały podteksty narodowościowe, ideologiczne czy religijne. Dziś w większości wypadków to po prostu szansa na tańsze i bezpieczniejsze mieszkanie oraz przyjaźń sąsiedzką.

Cohousing po polsku

Jak budować razem

Osoby z mniejszym portfelem, których nie stać na budowę domów, a które pragną uciec od zgiełku miasta, mogą pomyśleć o adaptacji na budynek mieszkalny budynków popegierowskich czy budynków likwidowanych szkół wiejskich. Bardzo ciekawym i stosunkowo tanim rozwiązaniem na wspólne zamieszkanie jest kupno dużego wielopokoleniowego domu. Osoby chcące kupić dom decydują się głównie na domy małe 100–120 m kw., bo większy budynek nie jest im potrzebny, a ponadto z większym budynkiem wiążą się większe koszty utrzymania. Dlatego w ofertach pośredników znajdziemy wiele domów nawet 400-metrowych, wielopokoleniowych, budowanych w latach 70. i 80., których nikt nie chce kupić, bo po co komuś 400 m kw. (10–12 pokoi, dwa garaże i duża działka). Takie oferty sprzedaży wiszą u pośredników latami, a znajdują amatorów głównie wśród osób prowadzących działalność gospodarczą, które widzą w nich możliwość dostosowania części pomieszczeń do własnej działalności. Jednak taki dom to również oferta na cohousing, niejednokrotnie w dobrej lokalizacji blisko centrum miasta. Jak już wspomniałem, takie domy były budowane jako domy wielopokoleniowe. Zatem w zasadzie każdy poziom w tych domach to samodzielne mieszkanie z własną łazienką, kuchnią i trzema – czterema pokojami. Nierzadko każde z tych mieszkań ma oddzielne wejście lub łatwo je zapewnić, na przykład przez wspólną klatkę schodową. Ponieważ nie cieszą się one powodzeniem na rynku, ich ceny w przeliczeniu za metr są bardzo niskie i na pewno można je stosunkowo łatwo negocjować. Cena metra kwadratowego w takim dużym domu może wynosić mniej niż połowę ceny mieszkania w tej samej lokalizacji.

Forma prawna dla cohousingu

Stowarzyszenie jest obowiązane posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej. Komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli, protokół z wyboru komitetu założycielskiego, a także informacje o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia. Z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność. Postępowanie w sprawach o wpis stowarzyszenia do rejestru stowarzyszeń jest wolne od opłat sądowych. Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej. Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad. Jednak dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

Podsumowanie