Budownictwo z certyfikatem energetycznym

Seweryn Bartosik | 2008-10-06

O budownictwie energooszczędnym dużo się ostatnio mówi i pisze, zwłaszcza w kontekście globalnego ocieplenia i ochrony środowiska. Mnożące się podwyżki cen gazu, węgla i ropy powodują wzrost zainteresowania możliwością ograniczania zużycia energii w budynkach.

O budownictwie energooszczędnym dużo się ostatnio mówi i pisze, zwłaszcza w kontekście globalnego ocieplenia i ochrony środowiska. Użytkowników oraz przyszłych właścicieli nieruchomości bardziej jednak martwią kwestie związane ze stałym wzrostem cen paliw i energii. Mnożące się podwyżki cen gazu, węgla i ropy powodują wzrost zainteresowania możliwością ograniczania zużycia energii w budynkach. Dodatkowo zmiana ustawy Prawo budowlane wprowadza przepisy dotyczące sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków i lokali, wchodzące w życie 1 stycznia 2009 r.

Konsekwencje ustawy

W ramach Unii Europejskiej w 2002 r. przyjęta została dyrektywa 2002/91 EC (określana skrótem EPBD – Energy Performance of Buildings Directive) w sprawie jakości energetycznej budynków. Dyrektywa ta stanowi jeden z elementów polityki energetycznej UE, której celem jest ograniczenie zapotrzebowania na energię, konieczne ze względu na bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska. W odniesieniu do budownictwa chodzi o stymulowanie rynku do projektowania i wykonywania obiektów o lepszej i korzystniejszej charakterystyce energetycznej. Wdrożenie jej postanowień do polskiego prawa nastąpiło w ustawie z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane. Ustawa ta wprowadza system certyfikacji energetycznej budynków. Zgodnie z przepisami, obowiązek sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej dotyczy:

budynku nowego oddawanego do użytkowania,
budynku istniejącego – w razie jego sprzedaży lub wynajęcia nowemu najemcy.

W przypadku budynku z lokalami mieszkalnymi lub częściami budynku stanowiącymi samodzielną całość techniczno-użytkową świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się także dla lokalu mieszkalnego lub jego części. Dla nowych budynków oddawanych do użytku świadectwo energetyczne jest dokumentem wymaganym dla uzyskania pozwolenia na użytkowanie. Świadectwo jest ważne 10 lat. Nowe świadectwo należy sporządzić, jeżeli upłynął termin jego ważności, lub gdy w wyniku przebudowy lub remontu uległa zmianie jego charakterystyka energetyczna.

Z obowiązku posiadania świadectw zwolnione są budynki:

1)      zabytkowe podlegające ochronie;
2)      używane jako miejsca kultu religijnego;
3)      przeznaczone do użytkowania w czasie nie dłuższym niż dwa lata;
4)     niemieszkalne służące gospodarce rolnej;
5)      przemysłowe i gospodarcze o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 50kWh/m2/rok;
6)      mieszkalne przeznaczone do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku;
7)      wolnostojące o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2.

Certyfikat energetyczny będzie zawierał podstawowe informacje o budynku oraz dane o wielkości energii niezbędnej na potrzeby ogrzewania, ciepłej wody, wentylacji, klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej także energii na potrzeby oświetlenia. Dodatkowo będą w nim wskazane wytyczne co do możliwych usprawnień w celu obniżenia zapotrzebowania na energię. Dla określenia charakterystyki energetycznej przyjęto metodę porównania cech ocenianego budynku z cechami budynku referencyjnego, czyli budynku, który spełnia aktualne wymagania stawiane budynkom (ale na najniższym dopuszczalnym poziomie). Zgodnie z ostatnim projektem rozporządzenia w sprawie wzoru świadectwa, będzie obowiązywać skala 9 klas oznaczonych literami od A ( budynki o najniższym zapotrzebowaniu energii) do G ( budynki o najwyższym zapotrzebowaniu). Jakość budynku referencyjnego jest w powyższej skali określana jako C. W takim założeniu budynki oddawane do użytkowania, spełniające aktualne wymagania, będą miały klasę C lub wyższą (jeśli ich zapotrzebowanie na energię będzie niższe niż referencyjnych).

Świadectwa energetyczne będą sporządzane przez grupę specjalistów z odpowiednimi uprawnieniami. Zgodnie z ustawą, certyfikatu dla konkretnego budynku nie będzie mógł przygotować jego projektant, kierownik budowy czy zarządzający budynkiem, a także jego właściciel.

Wdrożenie postanowień dyrektywy EPBD do polskiego prawa i wprowadzenie systemu certyfikacji energetycznej budynków ma za zadanie m.in.:

zachęcić do projektowania i budowy budynków energooszczędnych;
zachęcić do poprawy cech energetycznych budynków istniejących;
ocenić, jakie koszty zużycia energii będzie ponosił właściciel mieszkania lub jego najemca.

Świadectwo energetyczne umożliwi zatem dokonywanie w pełni uczciwych transakcji na rynku nieruchomości. Właściciel budynku lub lokalu z wysoką klasą energetyczną, przeznaczonego do sprzedaży lub najmu, ma możliwość uzyskania odpowiednio wysokiej ceny.

Energooszczędny, czyli jaki?

Decydując się na budowę lub kupno domu, podejmujemy życiową decyzje. Wiadomo, że jest to inwestycja na wiele lat, a w perspektywie czasu na zużyciu energii można dużo zaoszczędzić. Dlatego warto się zainteresować energooszczędnymi rozwiązaniami, aby uzyskać jak najlepszą klasę energetyczną naszego budynku.

Jako budynek energooszczędny możemy określić budynek, w którym zużywa się mniej energii, niż w budynkach spełniających obecnie obowiązujące wymogi prawne. Aktualnie w Polsce wskaźnik zapotrzebowania na ciepło „E” dla domu mieszkalnego wybudowanego zgodnie z obowiązującymi przepisami kształtuje się na poziomie około 90 – 120(150) kWh/m2 powierzchni użytkowej na rok. Przyjmuje się, że dom energooszczędny powinien zużywać na cele ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody nie więcej niż 70 kWh/m2 na rok. W ostatnich latach mamy również do czynienia z jeszcze dalej idącą ideą oszczędności energii w budynkach poprzez popularyzowanie tzw. domów pasywnych, czyli takich, w których zapotrzebowanie na ciepło jest mniejsze od 15 kWh/m2/rok.

O tym, czy dany dom będzie energooszczędny, decyduje bardzo wiele czynników. Należą do nich:

wielkość i forma budynku: tutaj liczy się maksymalnie zwarta zabudowa, jak najprostszy kształt domu, bez wykuszy, podcieni i lukarn, najlepiej dom piętrowy z płaskim dachem; wtedy stosunek powierzchni przegród zewnętrznych do kubatury będzie jak najmniejszy, zniwelujemy liczbę mostków termicznych i tym samym ograniczymy straty ciepła przez przenikanie;

właściwe usytuowanie domu na działce: w ogólnym bilansie zużycia energii, prócz strat ciepła, istotne znaczenie mają różnego rodzaju zyski cieplne; w domach jednorodzinnych pochodzą one od urządzeń elektrycznych, oświetlenia, gotowania, a także od nas – mieszkańców; jeszcze większe znaczenie ma energia pochodząca od słońca; jeżeli kształt i orientacja działki na to pozwala, dobrze jest ustawić budynek tak, aby wykorzystać jak najwięcej ciepła pochodzącego od słońca; dlatego też od strony południowej powinny się znajdować pokoje dzienne z dużymi przeszkleniami, a od strony północnej – pomieszczenia pomocnicze (spiżarnia, łazienka, wiatrołap); przez odpowiednie usytuowanie i ukształtowanie domu można zmniejszyć zużycie energii nawet o kilkanaście procent;

przegrody zewnętrzne: przez przegrody zewnętrzne na drodze przenikania ucieka z budynku około 60 – 70 proc. ciepła; dlatego bardzo ważną kwestia jest odpowiednia izolacja cieplna ścian dachów czy podłogi na gruncie; odpowiednia grubość izolacji nie do końca załatwia sprawę, najważniejsze są detale budowlane, czyli nadproża, wieńce, balkony, czy połączenia rożnych elementów konstrukcyjnych; w takich miejscach najczęściej powstają mostki termiczne, powodując znaczną ucieczkę ciepła, nierzadko również – na skutek kondensacji pary wodnej – dochodzi w tych miejscach do rozwoju wilgoci, pleśni i różnych grzybów domowych; dokonując wyboru konkretnych materiałów do budowy domu, warto zwrócić uwagę, jaki współczynnik przenikania ciepła U zagwarantuje nam dany materiał; chcąc wybudować dom, który po 1 stycznia 2009 r. będzie miał jak najwyższą klasę energetyczną, warto przyjrzeć się w tym zakresie wymaganiom stawianym budynkom energooszczędnym czy nawet pasywnym (tabela); aby jak najlepiej zabezpieczyć przegrody zewnętrzne przed utratą energii, koniecznie należy zastosować właściwą stolarkę okienną i drzwiową; mimo iż stolarka jest newralgicznym punktem przegród, to jednak przy dzisiejszej technologii mamy okna i drzwi o wysokiej szczelności i wysokiej izolacyjności, zapewniające bardzo dobre parametry cieplne;

system wentylacji i ogrzewania: o ile nowoczesne systemy centralnego ogrzewania, cechują się bardzo dużą sprawnością i są przez inwestorów powszechnie wybierane, o tyle wentylacja mechaniczna jest dla wielu nowością; ciepło w znacznym stopniu ucieka z domu przez niewłaściwą wentylację; stąd potrzeba zastosowania w budynku energooszczędnym wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła (rekuperator); umożliwi ona regulację ilości wymienianego powietrza w domu; możemy również liczyć na blisko 90-procentowy odzysk ciepła z powietrza usuwanego;

wykorzystanie odnawialnych źródeł energii: współczesne tendencje w budownictwie, zwłaszcza energooszczędnym, zmierzają ku jak największemu wykorzystaniu niekonwencjonalnych źródeł energii; koszty rozwiązań technicznych wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych są jednak dla wielu inwestorów jeszcze bardzo wysokie; najkorzystniej wypada tu zastosowanie kolektorów słonecznych; instalacja solarów zapewni nam przygotowanie ciepłej wody użytkowej; częściowo może również wspomagać c.o.; taka inwestycja może się zwrócić już po kilku latach.

Na energooszczędne budownictwo ma wpływ wiele czynników. Musimy o nich pamiętać już na etapie projektowania budynku lub wyboru projektu gotowego. Szacuje się, że wydatki całkowite na budowę domu energooszczędnego są o około 8 – 12 proc. większe w stosunku do domu wybudowanego zgodnie z obowiązującymi przepisami. To od nas, inwestorów, zależy, czy decydujemy się na rozwiązanie, które da nam wysoką klasę energetyczną wymarzonego domu oraz ograniczy koszty jego eksploatacji, zapewniając jednocześnie wysoki komfort użytkowania.